Er is een veggiestrijd bezig
Straks kun je je tanden zetten in de vleesloze Rebel Whopper. De plantaardige hamburger komt op het menu van de fastfoodketen Burger King. De omslag van carnivorenparadijs naar veggiehemel is ingezet. ‘Dit is een groeimarkt die blijft.’
Het lijkt menens te gaan worden. Burger King gaat de veggiestrijd aan met zijn Rebel Whopper. Vanaf volgende week te smullen in 2.500 Europese vestigingen van de fastfoodgigant. Opvallend weetje is dat de hamburger ontwikkeld werd door het Nederlandse bedrijf ‘De Vegetarische Slager’. Dat is dan weer onderdeel van de consumentenmultinational Unilever.
Daarmee pikte dat concern de wereldwijde trend op die de foodmarkt ondergaat. Die trend laat zich samenvatten als ‘het grote zonder’. Van brood zonder gluten ging het vlotjes naar zoet zonder suiker, om te eindigen bij vlees zonder vlees. Naast Unilever is ook de Zwitserse voedingsreus Nestlé op die kar gesprongen met zijn Incredible Burger. En op de fastfoodmarkt tuimelen ze intussen over elkaar heen: Burger King serveert namaakhamburgers, McDonald’s verkoopt veggie Happy Meals, bij Kentucky Fried Chicken kun je plantaardige kippensnacks smullen. Ikea goochelt dan weer met veggiehotdogs en je kunt er ook al een tijdje de vleesloze versie van zijn bekende köttbullar (gehaktballetjes) eten.
“Dat heeft inmiddels niets meer te maken met een trend, maar lijkt steeds meer de norm te worden”, zegt Roel Dekelver van Delhaize. Want ook de supermarkten hangen hun wagonnetje aan de veggietrein. “Een gevolg van vraag en aanbod. Delhaize was tien jaar geleden de eerste supermarkt die een vegetarisch aanbod in haar assortiment had”, blikt Dekelver terug. “Dat is niet vergelijkbaar met het huidige aanbod”, lacht de woordvoerder. De tijd van de eerste generatie vleesvervangers – seitan, tofu of tempé – ligt inderdaad lang achter ons. Nu spreken we over kweekvlees en het bewerken van plantaardige eiwitten uit bijvoorbeeld soja of tarwe om een structuur te krijgen die sprekend lijkt op die van rundvlees.
Dekelver: “Door het toenemende aanbod, dat ook nog eens kwalitatiever is, heeft de consument meer keuze. Tegelijk is er een groeiende aandacht bij de consument voor milieu, klimaat en duurzaamheid. Leg die twee samen en je hebt een verklaring voor de groei van het veggiesegment. Elk jaar groeit dat met 15 procent.”
Delhaize heeft onder meer de plantaardige Beyond Burger in de rekken, maar het hele assortiment telt zowat 120 vegetarische producten, waarvan zowat de helft vegan. “We richten ons ook uitdrukkelijk níét tot de vegetariërs, en het vegetarische aanbod ligt tussen de gewone vleeswaren in de rekken.” Ook bij Lidl liggen onder het logo My Best Veggie een gans assortiment aan worstjes, gourmetschotels en gehaktballetjes. En andere supermarkten en producenten doen vlot mee. Een opvallende speler onder die bedrijven die de omslag naar meer plantaardige voeding maken, is wellicht Aoste. Onderdeel van Imperial Meat Products en bekend van zijn voorverpakte charcuterie. Het bedrijf is ook begonnen met vegan spreads, vegetarisch broodbeleg.
Schamele procenten
Wat dat alles betekent aan harde cijfers, daar geven de fastfoodketens, supermarkten of producenten geen inzage in, want ‘de concurrentie leest mee’. “Wat ons opvalt, is dat dit niet ten koste gaat van onze vleesproducten”, zegt Isabelle Colbrandt van Lidl. “Het is dus voorlopig extra marktaandeel, al verwachten we op termijn wel dat de dalende vleesconsumptie ook bij ons te merken zal zijn.” Bij Aoste zou het vegetarische gamma vandaag goed zijn voor zo’n 4 procent van de omzet. En een interne bron bij Quick schat dat het hele veggiegamma bij alle fastfoodketens vandaag tussen de 5 en 8 procent uitmaakt van de verkochte snacks. Dat lijkt aannemelijk, afgaande op het aandeel in de Verenigde Staten, dat ook rond de 5 procent schommelt.
Uit een studie van de vzw EVA (Ethisch Vegetarisch Alternatief) uit 2018 blijkt dat de helft van de Belgen zijn of haar vleesconsumptie vermindert. En onderzoek van retailspecialist Gondola toont aan dat vegetariërs een generatiefenomeen vormen. Zo’n 7 procent van de min-34-jarigen noemt zichzelf vegetariër, terwijl dat bij de 55-plussers slechts 2 procent is.
De impact van de vleesloze hamburger zou wel eens voor een omslagmoment kunnen zorgen, zeggen waarnemers. Volgens onderzoeksbureau Nielsen consumeert de helft van de Belgische gezinnen al eens plantaardige alternatieven voor vlees. “Dat vraag en aanbod elkaar versterken, is correct”, zegt retailexpert Els Breugelmans (KU Leuven). “Toch zie ik parallellen met fair trade: een sterke niche van overtuigde consumenten, maar tot een echte massale doorbraak zie ik het niet komen. Hoe dan ook, een groeimarkt is het zeker, al was het maar omwille van onze terechte vraag naar duurzaamheid.”
Dit alles neemt niet weg dat wij Belgen jaarlijks nog altijd zo’n 120.000 ton vlees verorberen. Dat volume daalt slechts heel licht. De Belgische vleeswarenmarkt is nog steeds goed voor een min of meer stabiele omzet van 1,7 miljard euro. Volgens een intern onderzoek van Nestlé zou de Belgische markt van vleesvervangers geschat worden op zowat 41 miljoen euro. Of omgerekend 2,4 procent van de totale Belgische vleesmarkt. Analisten bij Barclay Bank zien het groter. Volgens hun rapport zouden de vleesvervangers over tien jaar 10 procent van de wereldwijde vleesmarkt hebben overgenomen. Intussen, eet smakelijk!