Direct naar artikelinhoud
ReportageBesparingen cultuur

Jambon kan ongenoegen in cultuursector niet wegnemen: ‘Hij wil ons uit elkaar spelen’

Jambon kan ongenoegen in cultuursector niet wegnemen: ‘Hij wil ons uit elkaar spelen’
Beeld Eric De Mildt

Vlaams cultuurminister Jan Jambon (N-VA) wil in dialoog gaan met de cultuursector, als die zelf ‘een alternatieve besparing’ voorstelt. Of de sector – die vandaag op straat kwam tegen de geplande besparingen – daarop ingaat, is nog maar de vraag. Het ongenoegen bereikte een hoogtepunt in het Vlaams Parlement.

Video wordt geladen...

“Ik wil een uitnodiging richten aan de sector zelf. De verdeling die wij hier voorstellen, daarover wil ik in debat gaan, als er een alternatieve budgetoefening kan worden gemaakt.” 

Dat zei Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) vanochtend in de commissie Cultuur. Achteraan de zaal zat een aantal bekende gezichten uit het Vlaamse cultuurveld. Onder anderen Tom Van Dyck, An Miller, Wim Opbrouck en Kevin Janssens hadden plaatsgenomen in de publiekstribunes van de Jan Van Eyckzaal, om er hun ongenoegen te laten blijken over de geplande besparingen op cultuursubsidies. Bij die besparingen is vooral de pot voor projectsubsidies het slachtoffer: de fondsen worden van 8,5 miljoen euro teruggedrongen naar 3,5 miljoen euro, een vermindering van 60 procent, een hakbijl die op verontwaardiging en boosheid is gestoten in het kunstenveld.

Die boosheid uitte zich niet alleen in het parlementsgebouw zelf, maar ook op straat. Om 9 uur hadden heel wat mensen uit de sector zich verzameld aan het Centraal Station van Brussel, om van daaruit naar het parlement te trekken. “Er is een bom op ons gevallen”, riep Michaël Pas, voorzitter van de Vlaamse acteursgilde, door een megafoon. “Zie ons hier nu staan. We zijn gechoqueerd. Maar we kunnen ook blij zijn. Kijk rond jullie. Eindelijk komt de cultuursector op straat. Dit is een momentum. Er is de afgelopen dagen al meer over cultuur geschreven in de media dan heel het afgelopen jaar.”

Volgens cijfers van persagentschap Belga kwamen er in totaal “enkele honderden” mensen op straat, waaronder heel wat bekende gezichten, van gevestigde waarden als Josse De Pauw, Maaike Cafmeyer en Tom Dewispelaere tot opkomende, jonge makers als Anne-Laure Vandeputte en Evgenia Brendes. Acteurs Frank Focketyn en Kris Cuppens hadden voor de gelegenheid zelfs een geel hesje aangetrokken. “Dit is de eerste keer in mijn carrière”, vertelde Van Dyck over de betoging van de sector. “Dit is nog nooit gebeurd”, vulde acteur Peter Van den Eede aan. “Maar we komen niet op straat tégen iemand. We komen op straat vóór de kunsten. Kunstenaars zijn geen vijanden van het volk. Kunstenaars zijn vrienden van het volk.”

Jambon kan ongenoegen in cultuursector niet wegnemen: ‘Hij wil ons uit elkaar spelen’
Beeld Eric De Mildt

Slecht theater

De commissie leek nochtans een maat voor niets te worden. Toen oppositielid Katia Segers (sp.a) voorstelde om de verschillende fracties al te laten reageren op de beleidsnota van Jambon, werd de zitting geschorst. Terwijl de commissieleden moesten stemmen of een wijziging van de vooropgestelde agenda – het eigenlijke debat over de plannen van Jambon zal pas over twee weken plaatsvinden – moesten de aanwezige acteurs in de gang wachten. Dat regeringspartij N-VA al haar leden optrommelde om een wijziging van de agenda weg te stemmen, leidde tot gemor en ongenoegen bij de kunstenaars. “Slecht theater!”, riep Victoria Deluxe-maker Dominique Willaert. Het kwam ook tot een korte aanvaring met Vlaams Belanger Filip Brusselmans, die eerder al fel uithaalde naar de sector. “U bent de typische cultuurbobo die enkel geïnteresseerd is in het geld van de Vlaming.” 

Slecht theater
Beeld Eric De Mildt

Na het oponthoud werd de zitting hervat, met het vooruitzicht dat er toch gereageerd zou kunnen worden. Ook meerderheidspartij Open Vld had daar bij monde van parlementslid Stephanie D’hose op aangedrongen. “Ik ben bij dat ik vandaag toelichting kan geven dat beleidsdomein, dat me bijzonder na aan het hart ligt, maar daar zal niemand aan twijfelen”, begon Jambon zijn toelichting met enig gevoel voor sarcasme. “We willen als Vlaanderen excelleren en innoveren. Cultuur is een domein waarmee we internationaal kunnen stralen. We hebben een ambitieus project, maar dat moet tot stand komen in budgettair moeilijke tijden. Ik zou de subsidies liever verhogen, maar de bomen groeien niet tot in de hemel.”

“Er is gekozen om grotendeels te besparen op projectsubsidies. Ik heb die keuze gemaakt, de regering is me daarin gevolgd. We nemen niemand iets af”, vindt Jambon, die zijn keuze verantwoordt door te stellen dat structurele organisaties niet worden drooggelegd. Het stil protest werd heel eventjes gebroken door gemor en gehoest. “Ik wil geen creatief talent fnuiken. Er zit nog steeds 3,5 miljoen in subsidiespot. Maar zal selectiever worden omgesprongen met aanvragen. Wie excelleert, zal nog steeds worden ondersteund.”

Makke lammetjes

Dat Jambon vervolgens de sector uitnodigde om zelf een alternatieve besparing voor te stellen, leek een demarche om het ongenoegen weg te nemen. Maar de sector zelf ervaart dat niet zo. Jambon wil de sector uit elkaar spelen. “Het is niet de bedoeling dat we onderling ruzie beginnen te maken", reageerde An Miller achteraf. “Dat we tegen elkaar beginnen te zeggen wie het met minder moet doen en wie met meer.” Ook Van Dyck is die mening toegedaan. “Jambon probeert de bal terug naar ons te spelen. Dat is zo gemakkelijk. Verdeel en heers. Onze sector is al heel versplinterd: er zijn acteurs, filmmakers, muzikanten. Wie van de cultuursector moet je opbellen om voor heel de sector te spreken? Maar misschien moeten wij onszelf ook bijsturen, ons verenigen.”

Filip Brusselmans, commissielid voor Vlaams Belang: ‘U bent de typische cultuurbobo die enkel geïnteresseerd is in het geld van de Vlaming.’Beeld Eric De Mildt

Van Dyck hoopt vooral in de coalitiepartners van N-VA een bondgenoot te vinden. “Ik vraag me af of zij zich ook als makke lammetjes achter de kar van de N-VA-ideologie te laten spannen", stelde hij voor het begin van de commissie. “Of hebben zij het lef om te veranderen in een steenezel en als coalitiepartners aan de minister duidelijk te maken dat deze besparingen niet kunnen. Ik hoop dit signaal te krijgen.” 

De reactie van Karin Brouwers (CD&V) was weinig hoopgevend op dat vlak. “Ik wil de minister-president bedanken voor verduidelijking die hier gegeven is. Het is jammer dat het een week heeft geduurd. We kunnen de protestacties tot binnen horen. Die acties hadden vermeden kunnen worden. U reikt de hand naar de sector, ik hoop dat zij die willen aannemen.” 

Twitter bericht wordt geladen...

Binnen Open Vld klinkt het protest veel luider. “Cultuurbeleid is meer dan het conserveren van ons roemrijk verleden”, tweette Patrick Dewael terwijl de commissie gaande was. “Als we onvoldoende investeren in hedendaagse kunst verschraalt ons verleden. De creaties van nu zijn het erfgoed van morgen.” Commissielid Stephanie D’hose verweet Jambon in haar reactie een “heel ecosysteem in gevaar te brengen. “De bomen waar we vandaag trots op zijn, zullen niet kunnen ontkiemen. U heeft duidelijke keuzes gemaakt. Was het niet beter om generiek te besparen? Ik hoop dat u snel met de sector actief in dialoog zal treden, om jonge cultuurmakers toch voldoende armslag te geven om te innoveren en te excelleren. Ik hoop dat er nog een aanpassing mogelijk is, want de begroting is nog niet gestemd.”

Een bron van hoop voor de sector, lijkt het. “Het is geen schande om je mening te herzien", vindt Van Dyck. “Laten we vooral hopen dat in deze situatie de meningen ook effectief worden herzien.”