De bende van Boudry versus 11.000 wetenschappers

Het opiniestuk in De Morgen van wetenschapsfilosoof Maarten Boudry is een lofzang op de vooruitgang (DM 9/11). Het blaakt van optimisme en wil een tegengewicht brengen voor het doemdenken dat overheerst.

Niemand zal ontkennen dat sinds de industriële revolutie we enorme stappen voorwaarts hebben gezet. Maarten Boudry geeft een bloemlezing van onze verwezenlijkingen die er allemaal gekomen zijn dankzij de wetenschap en technologie. Dat maakt dat onze wereld er nu een pak beter is op geworden.

De filosoof heeft een bende opgericht, “de Bende van de Vooruitgang”, die ons terug wil doen geloven in een positief verhaal. De vooruitgang die we geboekt hebben sinds 1850 is het fundament van dit vooruitgangsoptimisme. Dat alle curven sindsdien de hoogte zijn ingeschoten is een positieve visualisatie van ons kunnen. “Giet de menselijke ontwikkeling in een grafiek en je krijgt een hockeystick: eerst een lange vlakke lijn, en dan op het eind een plotse knik opwaarts. Het is de hockeystick van de vooruitgang.”

Bij mensen die met het klimaatprobleem bezig zijn heeft die hockeystick een minder positief verhaal. De meest besproken hockeystick is een temperatuursreconstructie van de afgelopen 1000 jaar waar we plots de temperatuur de hoogte zien ingaan. De hockeystick van Micheal Mann liet ons zien dat onze vooruitgang ook gevolgen had voor de temperatuur op onze planeet.

Dat maakt dat onze spectaculaire vooruitgang, zeker sinds 1950, ook opdook in andere curven. Over die eerder dramatische curven wordt met geen woord gerept. Je hebt namelijk een hele reeks optimistische vooruitgangscurven maar die zijn rechtstreeks gekoppeld aan een reeks grafieken die de invloed op onze planeet weergeven. Die laatste curven hebben ook de vorm van een hockeystick maar schetsen een eerder somber plaatje.

Je kan het hele (werkelijke) plaatje terugvinden op het ‘planetaire dashboard’ van het ‘Stockholm Resillience Centre’. Op dat dashboard van onze planeet flikkeren er verschillende alarmlichtjes en staan sommige meters in het rood. Het verlies aan biodiversiteit is zo’n meter die ver in het rood staat. Om wetenschapper Johan Rockström te parafraseren: “ De gevolgen van onze vooruitgang zijn lange tijd niet zichtbaar geweest maar nu begint de planeet facturen te sturen. Facturen betekent dat er een prijs moet betaald worden, dat er gevolgen zijn. Snelle klimaatopwarming is zo’n gevolg.

Je kan als bestuurder van een auto heel optimistisch zijn dat het metertje een volle tank aanduidt maar als het lichtje van het oliepijl staat te flikkeren neem je best je voet van het gaspedaal. Boudry en zijn bende zijn op dat vlak slechte chauffeurs want ze negeren dat alarm.

Op 5 november schreven 11.000 wetenschappers een boodschap aan ons. “Scientists have a moral obligation to clearly warn humanity of any catastrophic threat and to “tell it like it is.” On the basis of this obligation and the graphical indicators presented below, we declare, with more than 11.000 scientist signatories from around the world, clearly and unequivocally that planet Earth is facing a climate emergency.”

Die “graphical indicators” zijn de meters die in het rood staan, de alarmlichtjes die flikkeren, de motor die begint te sputteren. Dat is wat een bende van 11.000 wetenschappers ons trachten te vertellen. Maar je hebt natuurlijk ook nog de “Bende van de Vooruitgang”.