Russische rol bij neerhalen vlucht MH17 steeds duidelijker
Het internationale onderzoeksteam JIT, dat onderzoek doet naar het neerschieten van vlucht MH17 in 2014, heeft donderdag een reeks onderschepte telefoongesprekken vrijgegeven die aantonen dat Moskou in die tijd veel greep had op de gang van zaken in rebellenrepubliek DNR. Moskou beweert dat het om ‘vervalste telefoongesprekken’ gaat.
Tot nog toe heeft het Nederlandse Openbaar Ministerie (OM) op grond van de bevindingen van het JIT vier figuren aangeklaagd wegens het neerschieten van het Maleisische toestel, waarbij alle 298 inzittenden om het leven kwamen. Maar het JIT is nog steeds bezig de rol te onderzoeken die Moskou bij de ramp speelde. Volgens het JIT staat in ieder geval vast dat het toestel werd neergehaald met een BUK-raket die door Rusland was geleverd.
Volgens het JIT zijn er tal van aanwijzingen dat Moskou zich actief mengde in de activiteiten van de rebellen. In een telefoongesprek zegt een DNR-strijder met de bijnaam ‘Mongool’ tegen de militaire commandant in de stad Makejevka dat “er mensen met een mandaat van Sjojgoe” in aantocht zijn om “de lokale krijgsheren uit de eenheden te gooien”. Vervolgens zullen “mensen uit Moskou” het commando overnemen. Sergej Sjojgoe is de Russische minister van Defensie.
Verscheidene mensen die aan de kant van de separatisten hebben gevochten, vertelden de onderzoekers van het JIT ook dat de Russische veiligheidsdienst FSB en de militairen inlichtingendienst GROe zich met het dagelijks bestuur van de rebellenrepubliek bemoeiden. De leiders van de DNR reisden regelmatig naar Moskou om te overleggen met hun contacten bij de FSB en de GROe.
Op 18 juli 2014, daags na het neerschieten van MH17, zegt ‘Mongool’ in een telefoongesprek met een andere strijder (bijgenaamd ‘Sheriff’) dat zijn eenheid de bevelen krijgt uit Moskou. Volgens hem van de FSB. Ook ‘Sheriff’ bevestigt dat hij zijn bevelen uit Moskou krijgt, alleen deelt volgens hem bij zijn eenheid de GROe de lakens uit.
Communicatieapparatuur
De directe betrokkenheid van Moskou bij het reilen en zeilen van de pas opgerichte rebellenrepubliek blijkt ook uit een interview dat Igor Girkin, die in de eerste maanden als militaire commandant van de separatisten fungeerde, in 2017 gaf. Daarin laat Girkin doorschemeren dat hij een maand na het neerstorten van MH17 van Vladislav Soerkov, president Poetins adviseur voor de regio, de opdracht kreeg het bevel over te dragen aan Aleksandr Zachartsjenko. Deze werd vorig jaar opgeblazen bij een aanslag in Donetsk. Girkin is een van de vier figuren die door het Openbaar Ministerie zijn aangeklaagd wegens hun rol bij het neerhalen van MH17.
De FSB deelde volgens het JIT ook speciale communicatieapparatuur uit aan Girkin en een hele reeks andere vooraanstaande figuren uit de DNR, zodat ze niet konden worden afgeluisterd. In een telefoongesprek vertelt Sergej Doebinski, een voormalige GROe-officier die ook door het OM is aangeklaagd, dat de speciale telefoons bij de FSB verkrijgbaar zijn.
Moskou bemoeide zich ook met de samenstelling van de regering van de DNR, oftewel de Volksrepubliek Donetsk. In een telefoongesprek vertelt een assistent van DNR-premier Aleksandr Borodaj (zelf afkomstig uit Rusland) dat een kandidaat van de lijst is geschrapt omdat “Moskou hem niet heeft goedgekeurd”. Poetin-adviseur Soerkov kondigde in juli 2014 ook de komst aan van Vladimir Antjoefejev, een voormalige commandant van de Russische oproerpolitie, die prompt tot vicepremier voor Veiligheidszaken van de DNR werd gebombardeerd.
BUK-installatie
Rebellencommandanten bespraken volgens het JIT ook regelmatig militaire kwesties met vertegenwoordigers van de Russische veiligheidsdiensten. Uit de onderschepte telefoongesprekken blijkt ook dat de Russische minister van Defensie Sjojgoe het groene licht heeft gegeven voor de levering van militair materieel waarom de rebellen hadden gevraagd. Dat zou een extra aanwijzing kunnen zijn dat Sjojgoe ook betrokken was bij de levering van de BUK-raket waarmee MH17 werd neergehaald. De BUK-installatie was volgens het JIT afkomstig van de 53ste luchtverdedigingsbrigade in het Russische Koersk.
Het JIT riep getuigen donderdag ook op nadere informatie te geven over de rol die Soerkov en andere kopstukken uit Moskou hebben gespeeld bij het plannen van de militaire operaties van de rebellen in de zomer van 2014. Ook vraagt het JIT naar de bezitters van bepaalde Russische telefoonnummers die in die tijd herhaaldelijk door DNR-premier Borodaj werden gebeld.