Had de Queen een buitenechtelijke affaire? Feit en fictie in seizoen 3 van “The crown”

In seizoen 3 van "The crown" zijn we opgeschoven naar de turbulente jaren 60. Voor de geloofwaardigheid worden de personages vanaf nu gespeeld door oudere acteurs: Olivia Colman speelt de Queen, Tobias Menzies is haar man prins Philip en Helena Bonham Carter haar zus prinses Margaret. Ze spelen alle drie de pannen van het dak. 

Maar zijn de verhaallijnen die ze spelen ook geloofwaardig? Had de Queen een buitenechtelijke affaire? Werd prins Philip gechanteerd door een communistische spion? Weigerde de Queen een dorp te bezoeken waar meer dan 100 schoolkinderen omgekomen waren? 

Had prinses Margaret een toyboy die 17 jaar jonger was dan zijzelf? Liep de moeder van prins Philip in nonnenhabijt rond in Buckingham Palace? Is er ooit een staatsgreep beraamd om de linkse regering van het Verenigd Koninkrijk opzij te zetten? We gaan het stuk voor stuk na. 

Het was al even aangeraakt in serie 1, maar in serie 3 van "The crown" wordt er dieper op ingegaan: de diepe vriendschap van de Queen met Lord Porchester, “Porchie” voor de vrienden. De man die later de 7e graaf van Carnarvon zou worden, en daarmee eigenaar van Highclere Castle, beter bekend als het kasteel uit de serie “Downton Abbey”. De beide families waren al jaren bevriend en Elizabeth en Porchie deelden van jongs af aan dezelfde passie: renpaarden. 

Als de lievelingen van de Queen het almaar slechter doen in de grote paardenraces, moet er iets grondig veranderen in de kweek- en trainingsprogramma’s van de koninklijke renpaarden. In seizoen 3 zien we hoe de Queen en Porchie er samen een maand (!) opuit trekken om renpaardenstallen te bezoeken in Frankrijk, en in Kentucky in de States.

Tussen de vakkundige commentaren die ze uitwisselen zien we hoe ze elkaar een paar keer diep in de ogen kijken. Groot alarm in de Britse pers! Er wordt nu druk over gebakkeleid tussen biografen en royaltydeskundigen: had de Queen een buitenechtelijke affaire met Porchie? 

Het antwoord is: dat is in hoge mate onwaarschijnlijk. Ja, ze hadden een innige vriendschap. Ja, ze begrepen elkaar zonder veel woorden. Ja, hij was de manager van haar renstallen vanaf 1969. En ja, zijn telefoontjes werden rechtstreeks doorgeschakeld naar de Queen, want nieuws over haar paarden wil ze onmiddellijk weten. Maar verder dan dat? 

Een affaire zou totaal haaks staan op het diepe plichtsgevoel van de Queen, haar onwrikbare morele principes en haar rol als hoofd van de Anglicaanse kerk. De kroon in opspraak brengen: ik denk niet dat ze dat risico ooit heeft durven nemen.

Stel dat ze geen koningin had moeten worden, zou het dan iets geworden zijn tussen Elisabeth en Porchie? Als het aan die laatste had gelegen wellicht wel. Maar de Queen zelf was dertien toen ze voor het eerst haar Philip in het vizier kreeg, bij een bezoek samen met haar ouders aan een opleidingsschool van de Marine.

En ze is haar blonde Viking nooit uit het oog verloren. Het heeft haar zelfs nog wat moeite gekost om haar ouders te overtuigen. Want Philip was dan wel van (Griekse) koninklijken bloede en een verre verwant van koningin Victoria, hij bezat geen rooie duit. En twee van zijn zussen hadden zich verbrand door met Duitse nazi-officieren te trouwen. 

Maar Elizabeth moest en zou hem hebben, en ze kreeg hem uiteindelijk ook. Porchie trouwde dan maar met een Amerikaanse van Britse komaf, ze kregen drie kinderen. Maar de Queen is innig bevriend gebleven met haar Porchie tot aan zijn dood in 2001. 

Lees verder onder het verslag van het Journaal:

De Queen en emoties, dat is een moeilijke combinatie. Zeker als het gaat om emoties tonen in het openbaar, dan volgt er kortsluiting. 

De derde aflevering van de nieuwe reeks gaat integraal over de verschrikkelijke ramp in Aberfan, een klein mijndorp in Wales, het minst bekende deel van het Verenigd Koninkrijk. Al acht jaar was puin uit een steenkoolmijn gestort op een gevaarlijke plek, bovenop een waterbron. Bovendien had het wekenlang onophoudelijk geregend, zodat die gigantische afvalberg helemaal doorweekt was. 

Op vrijdag 21 oktober 1966, de laatste dag voor de herfstvakantie, gebeurde het onvoorstelbare: de héle afvalberg begon te schuiven en werd een onstuitbare metershoge modderstroom vol steenkoolpuin. Het eerste waar die zich vol op stortte was het dorpsschooltje. De balans was verschrikkelijk: 116 kinderen in de leeftijd tussen 7 en 10 jaar werden levend begraven, samen met nog eens 28 volwassenen. Was de ramp een dag later gebeurd, dan was de school leeg geweest.

Bij een nationale ramp wordt het staatshoofd geacht het leed van de slachtoffers en nabestaanden publiek te delen. Maar de Queen weigerde pertinent dat te doen. Ze stuurde een obligaat persbericht met medeleven uit. Ze liet haar schoonbroer Lord Snowdon, de man van haar zus Margaret, poolshoogte gaan nemen. Na een paar dagen liet ze ook haar man een bezoek brengen aan het compleet ontredderde dorp. 

Maar zelf zette ze geen voet uit haar paleis. Rauwe emotie, ze kan het niet aan. Het duurde tot de vrijdag daarop, toen de druk op haar onhoudbaar werd, voor ze besloot dan toch naar Aberfan te gaan en de getroffen families onder ogen te zien. De hartverscheurende begrafenis, met die onafzienbare rij kleine lijkkisten, had toen al plaatsgevonden.

De Queen en prins Philip behoren tot de generatie die opgroeide tussen de twee wereldoorlogen. Toen gold in Engeland de overtuiging dat je pas een evenwichtige, veerkrachtige en zelfverzekerde volwassene kon worden als je storende emoties simpelweg uitschakelde. Emoties tonen staat dus niet in het woordenboek van Elizabeth. 

De episode over Aberfan, de meest aangrijpende van deze derde serie,  is meteen ook degene die het best aansluit bij de werkelijkheid. Tot in sommige details trouwens: Olivia Colman draagt een exact nagemaakte kopie van de rode met bont afgezette jas die de Queen droeg toen ze het dorp eindelijk bezocht.

Haar emoties tonen, laat staan in het openbaar: de Queen weet er geen raad mee. Ook toen in 1988 een Amerikaanse jumbojet door Libische terroristen in volle vlucht werd opgeblazen en pal op het Schotse dorpje Lockerbie neerstortte.  De Queen liet zich niet zien. Pas vijf jaar later bezocht ze een herdenkingsdienst voor de 270 dodelijke slachtoffers.

In kleine kring heeft de Queen achteraf ruiterlijk erkend dat ze hier twee keer een verschrikkelijke fout gemaakt heeft. En ere wie ere toekomt: het was prinses Diana die haar later de juiste weg gewezen heeft. 

Diana vertelde ooit dat niemand haar had geholpen toen ze van de ene dag op de andere de rol van prinses moest opnemen. De eerste keer dat ze op ziekenbezoek ging, deed ze dus wat ze altijd had gedaan: ze ging op de rand van het bed zitten, luisterde belangstellend en nam afscheid met een omhelzing, zelfs bij aidspatiënten. Maar dat dééd je dus eigenlijk niet als royal. Een patiënt aanraken: de Queen of prinses Anne zouden het niet in hun hoofd gehaald hebben. 

Maar toen een gek in 1996 in het Schotse dorpje Dunblane 16 schoolkinderen en een lerares doodschoot, ging de Queen drie dagen later wèl de nabestaanden bezoeken, samen met haar dochter prinses Anne. Weinigen hebben de Queen zozeer ontredderd en in tranen gezien als op die ontmoeting. Maar dat bleef achter gesloten deuren. Zodra ze buiten kwam was er niets meer aan haar te merken. 

En ook in 2017, na de brand in de Grenfell-woontoren in Londen, bezocht de Queen al twee dagen na de ramp de hulpverleners, ditmaal in het gezelschap van prins William. Zelfs premier Theresa May reageerde niet zo snel, en kreeg daarvoor de kritiek die de Queen tevoren zo vaak ten deel viel.

In deze derde serie zien we een frivole slaapkamerscène waarin prinses Anne, de enige dochter van de Queen, gezwind de koffer induikt met de jonge legeradjudant Andrew Parker Bowles. Op hetzelfde moment zit haar broer, kroonprins Charles, te smachten naar een meisje dat eerder al met diezelfde Parker Bowles de koffer ingedoken is: ene Camilla Shand. 

Uiteindelijk zullen het Andrew Parker Bowles en Camilla Shand zijn die met elkaar trouwen. Charles blijft ontroostbaar achter. En ook Anne blijft achter - hoewel vermoedelijk niet ontroostbaar. 

(Nóg later zal Charles alsnog trouwen met zijn Camilla, na zijn rampzalige huwelijk met prinses Diana, en na Camilla’s scheiding van de serieel schuinsmarcherende Parker Bowles. Maar eer we zover zijn zitten we vermoedelijk al in serie 5 van “The crown”.)

De vraag is nu: is Anne werkelijk de koffer ingedoken met de blijkbaar zo begeerlijke Andrew Parker Bowles? Het staat vast dat de twee een kortstondige verhouding hadden. Althans, er is sprake van verschillende dates, ze zijn een tijdje samen gespot op feestjes, in alle openbaarheid. 

Hebben ze ook de lakens gedeeld? Wie zal het zeggen. De makers van “The crown” beweren dat ze voor alle verhaallijnen spijkerharde getuigenissen hebben, maar we weten ondertussen al dat we dat met meer dan één korrel zout moeten nemen (de twee gaan trouwens nog altijd vriendschappelijk om met mekaar.)

Er komt alvast één reden in aanmerking waarom de relatie tussen prinses Anne en de felbegeerde legeradjudant vroegtijdig gestrand is. Andrew Parker Bowles is rooms-katholiek. Op het moment van hun verhouding was prinses Anne vierde in de lijn voor de troonopvolging. En volgens de wet – die ondertussen gewijzigd is – mochten mogelijke troonopvolgers niet trouwen met een rooms-katholiek. 

Ook tussen prins Charles en Camilla Shand stond er een obstakel in de weg. Camilla was hoogstwaarschijnlijk geen maagd meer. Ook dat kon – toen nog - een probleem opleveren voor de troonopvolging, als niet met zekerheid kon vastgesteld worden wie de vader van haar eerste kind zou zijn. Of er een medisch onderzoekje aan te pas kwam is niet duidelijk, maar van Diana wist de koninklijke familie zeker dat ze nog maagd was toen ze zich met Charles verloofde.

Liep er onder de neus van de Queen een spion rond in Buckingham Palace, die staatsgeheimen doorspeelde aan de Sovjet-Unie? En mocht hij stilletjes in functie blijven nadat hij door de inlichtingendiensten ontmaskerd was? Hoe onwaarschijnlijk het ook klinkt: dat verhaal uit serie 3 is waar. 

Sir Anthony Blunt was de conservator van de onschatbare schilderijencollectie van de Queen. Hij was trouwens ook verre familie van haar. Maar hij was ook een overtuigde communist. Tijdens de oorlog maakte hij deel uit van de Britse inlichtingendiensten en samen met vier oude universiteitsvrienden speelde hij staatsgeheimen door naar de Sovjet-Unie. 

Pas in 1964 werd hij ontmaskerd, en kort daarop werd de Queen op de hoogte gebracht. Maar in ruil voor volledige bekentenissen had de regering ermee ingestemd dat zijn carrière als spion voor een periode van vijftien jaar staatsgeheim zou blijven, en werd hij niet vervolgd. Hij bleef zelfs op Buckingham Palace werken tot 1972.

Tot zover klopt de weergave van dit merkwaardige verhaal in “The crown”. Maar in de serie worden twee redenen gegeven voor die ongebruikelijke bescherming, en de eerste is minstens omstreden. Anthony Blunt zou prins Philip gechanteerd hebben met foto’s waarop de prins halfnaakt op de rug gefotografeerd was. 

Die foto’s waren genomen in de kringen van Dr. Stephen Ward, een osteopaat en societyfiguur. In diezelfde kringen liep ook diens vriendinnetje Christine Keeler rond, een meisje van lichte zeden dat het bed deelde met de toenmalige minister van Defensie John Profumo. Toen aan het licht kwam dat dezelfde Christine Keeler eveneens het bed deelde met Yevgeni Ivanov, de militair attaché van de Russische ambassade, en dat in volle Koude Oorlog, moest de minister ontslag nemen. 

Bestonden er inderdaad foto’s van een halfnaakte Philip? En zo ja, hadden ze misschien te maken met een volkomen onschuldige osteopathische behandeling? Stephen Ward kan het niet meer vertellen: nog tijdens zijn proces wegens souteneurschap pleegde hij zelfmoord. 

Hoe dan ook: in verband gebracht worden met de frivole kringen rond Stephen Ward zou schadelijk geweest zijn voor het koningshuis. Zeker ook vanwege het politieke luik: het zogenoemde Profumo-schandaal zou leiden tot een premierwissel en uiteindelijk een verkiezingsnederlaag voor de regerende Conservatieve partij. 

Maar of dat chantageverhaal echt klopt is zeer de vraag. De tweede reden die in de serie gegeven wordt voor de onschendbaarheid van spion Anthony Blunt is veel aannemelijker.

De Britse inlichtingendiensten schaamden zich ervoor dat Blunt zo lang ongehinderd onder de radar was gebleven. Als dat aan het licht gekomen was, zouden de Amerikaanse inlichtingendiensten het vertrouwen in hun Britse collega’s opzeggen en het overwicht genomen hebben in het schaduwspel van de spionage tijdens de Koude Oorlog.

Jazeker, en hoe! Als de verschroeiende vertolking van Helena Bonham Carter in de nieuwe serie van “The crown” al overdreven is, dan zal het toch niet veel zijn. Prinses Margaret was me d’r eentje. 

De Queen had haar jongere zus aanvankelijk het liefdesgeluk moeten ontzeggen. Margaret wilde trouwen met Peter Townsend, een man die 16 jaar ouder was dan zijzelf en bovendien een gescheiden vader van twee kinderen. Daar was voor een koningskind in die tijd geen denken aan. 

Vijf jaar later trouwde Margaret totaal onverwacht met de pientere society-fotograaf Antony Armstrong-Jones. Dat huwelijk was in de beginjaren even hemelhoog gelukkig als het later hels ongelukkig zou worden. De ruzies, sarcastische verwijten, heftige herenigingen en nog explosievere heropgeflakkerde ruzies uit de serie zullen niet veel verschillen van de werkelijkheid. Destijds konden ettelijke vrienden ze en plein public meemaken. 

De onmogelijke Margaret vond soelaas bij een bevriend adellijk stel in Schotland, dat haar in 1973 in contact bracht met Roddy Llewellyn, een tuinarchitect. Hij was 25, zij 42. Hij was een evenbeeld van Margarets echtgenoot Tony, maar dan in een jongere versie. En hij onderging al haar koninklijke grillen met de glimlach. 

Het Schotse stel bezat ook het Caribische eiland Mustique, en had Margaret daar een bouwgrond cadeau gedaan. In het landhuis met zwembad dat Margaret daar had laten optrekken beleefde ze samen met haar toyboy Roddy beslist vrolijke tijden, tot de paparazzi er in 1976 op uit kwamen.

Twee jaar later scheidde Margaret van Tony, die zelf grossierde in buitenechtelijke relaties en daarbij geen onderscheid maakte tussen mannen en vrouwen. Margarets relatie met Roddy zou in totaal acht jaar duren. 

Lees verder onder een zeldzaam interview met Roddy Llewellyn, toen hij in 1978 een plaatje had opgenomen:

“The crown” vertelt ook het verhaal van het bezoek dat prinses Margaret samen met haar man in 1965 aan de VS bracht. In de serie worden ze onverwacht uitgenodigd op het Witte Huis. Daar charmeert Margaret president Lyndon B. Johnson met platvloerse opmerkingen over zijn voorganger John F. Kennedy en nog wat aangebrande gedichtjes. 

En daarmee boekt ze een diplomatiek succes: de stuurse Johnson ontdooit helemaal en staat het armlastige Verenigd Koninkrijk dan toch de leningen toe waar het al zo lang wanhopig om vroeg. Waar de makers van "The crown" dat gehaald hebben mag Joost weten. Dat ze te gast zijn geweest in het Witte Huis staat vast, maar nergens staat genoteerd dat daarbij iets uitzonderlijks zou voorgevallen zijn.

Integendeel zelfs. Na haar reis hebben Britse diplomaten uit alle macht geprobeerd om een nieuw bezoek van Margaret aan de VS te ontraden. Ze haalden daarvoor “onbehoorlijk gedrag van haar entourage” aan. En in Hollywood was Margaret erin geslaagd een aantal filmsterren met haar cassante opmerkingen tegen zich in het harnas te jagen. 

Ze beledigde Judy Garland op een diner toen ze haar via een medewerker verzocht om stante pede en totaal onvoorbereid een liedje te brengen. “Zeg haar dat ik zal zingen als zij eerst een schip doopt”, zou het antwoord van Garland geweest zijn. Tegen Grace Kelly zou Margaret gezegd hebben: “Je ziet er helemaal niet uit als een filmster.” “Wel, ik ben niet als filmster geboren” antwoordde Kelly.  

En in het damestoilet kwam het tot een onprettige confrontatie met de echtgenote van acteur Steve McQueen. Die was niet op de hoogte van het koninklijke protocol dat totale privacy voor royals in het toilet voorschrijft. Vreemd dat “The crown” daar niks van opgepikt heeft. 

Jazeker, ook dat verhaal klopt. Philips moeder prinses Alice van Battenberg was me d’r ook eentje. Ze was een achterkleinkind van koningin Victoria, ze is trouwens geboren op Windsor Castle. Ze trouwde met een jonge zoon van de toenmalige Griekse koning. Die werd na een desastreuze oorlog tegen de Turken levenslang uit Griekenland verbannen en het gezin moest hals over kop het land uitvluchten. 

Vanwege hun familieband stuurde de toenmalige Britse koning George V een schip van de Britse marine om hen te evacueren, en het kleine prinsje Philip, amper achttien maanden oud, werd in een appelsienenkistje aan boord gehesen want er was zo gauw geen draagwiegje voorhanden.

Door alle toestanden rond de verbanning liep het huwelijk van zijn ouders op de klippen. In de officiële biografieën staat dan dat zijn vader ”zich terugtrok in het zuiden van Frankrijk”. Het komt erop neer dat hij in Monte Carlo achter de vrouwen aanzat en zijn hebben en houden verspeelde aan de roulettetafel in het casino. Waarop prins Philips moeder zoetjesaan gek werd, letterlijk. 

Ze kreeg de diagnose “schizofrenie” opgeplakt en onderging in Zwitserland behandelingen die we nu als martelingen zouden omschrijven. En toen ze genezen werd verklaard, werd ze zéér godsdienstig. Tijdens de oorlog verborg ze in Athene een Joods gezin, waarvoor ze postuum werd onderscheiden met de titel “Rechtvaardige onder de Volkeren”. 

Na de oorlog stichtte ze een Grieks-orthodoxe kloosterzusterorde en verscheen ze overal in een zelfverzonnen nonnenhabijt. Tijdens de militaire staatsgreep in 1967 werd ze uit Athene geëvacueerd en kwam ze op Buckingham Palace wonen. 

Prins Philip had zijn moeder tijdens zijn hele jeugd zo goed als nooit gezien, en ook daarna maar heel af en toe. Het moeten vreemde ontmoetingen tussen zoon en moeder-in-nonnenhabijt geweest zijn, daar in de paleisgangen. Twee jaar later, in 1969, overleed ze. 

Jawel. Het klinkt alsof de scenarioschrijvers van “The crown” het nu wel heel ver zijn gaan zoeken, maar recent onderzoek toont zelfs aan dat hun verhaal in grote lijnen klopt. En sterker nog: de staatsgreep moest graaf Louis Mountbatten aan de macht brengen, niemand minder dan de oom van prins Philip, en de broer van de hierboven beschreven prinses Alice.

Vanaf 1964 was de linkse regering van Labourleider Harold Wilson aan de macht. Het land beleefde woelige tijden: economische neergang, stakingen, betogingen, sociale onrust en uiteindelijk ook een onhoudbare financiële crisis die tot een devaluatie van het pond zou leiden. 

Krantenmagnaat Cecil King kon het niet langer aanzien en bracht een aantal zwaargewichten bij elkaar die net als hij vonden dat het tijd was om in te grijpen. Ze wilden de Labour-regering van Wilson aan de kant schuiven en vervangen door een nationale regering. Die zou bestaan uit bedrijfsleiders, hoge militairen, topambtenaren en enkele “gematigde” Labour-politici. Met aan het hoofd dus graaf Louis Mountbatten, die nog verschillende hoge militaire functies had bekleed en de laatste onderkoning van India was geweest. 

Dagboekaantekeningen uit die tijd spreken elkaar tegen. Aan de ene kant zou Mountbatten het vooruitzicht van een premier- of presidentschap erg aantrekkelijk gevonden hebben en zelfs al ideetjes geopperd hebben voor de samenstelling van zijn kabinet. Aan de andere kant zou hij de plannen bestempeld hebben als gevaarlijke nonsens en hoogverraad. 

Vast staat dat er minstens één bijeenkomst was in zijn huis waar de plannen besproken werden. In een recente biografie van Mountbatten luidt het dat niemand minder dan de Queen zelf hem die wilde plannen uit het hoofd gepraat heeft. 

Die versie volgt ook “The crown”. In een telefoongesprek met premier Harold Wilson zegt ze: “Leave it to me” ("Laat het aan mij over"). En even later krijgt oom Louis een ferme bolwassing ten paleize. Vreemd is dan wel dat de banden tussen de Windsors en “uncle Dickie” zoals ze hem liefkozend noemden altijd opperbest gebleven zijn, tot aan zijn dood bij een IRA-bomaanslag in 1979.

Het antwoord van Prins Philip, de echtgenoot van de Queen, laat aan duidelijkheid niets te wensen over: “Don’t be ridiculous!”

Actrice Olivia Colman, die nu de Queen vertolkt, kwam nog tijdens de draaidagen op een etentje prins William tegen. “Waar ben je nu mee bezig?”, vroeg hij haar belangstellend, maar vulde meteen zelf aan: “Actually, ik weet waar je mee bezig bent.” “Hebt u gekeken?” vroeg Colman. Williams antwoord was een krachtig “No”. 

Maar het zou best kunnen dat de familie onder elkaar heeft afgesproken om elke vraag hierover met “nee” te beantwoorden. Want dan kan je de onvermijdelijke vervolgvraag ontwijken: “En, wat vond u ervan?”

Het verhaal doet de ronde dat prins Edward, de jongste zoon van de Queen en de filmjongen van de familie, een fan was van de eerste reeks. Hij zou er samen met de Queen en zijn echtgenote Sophie naar gekeken hebben, elke zondag één aflevering, knusjes bij elkaar op de sofa in Windsor Castle. En de Queen zou dat bijzonder leuk gevonden hebben. 

Maar vanaf reeks 2 komen de moeilijkheden in haar huwelijk met Prins Philip aan bod. Ex-hovelingen hebben laten doorschemeren dat de familie die verhaallijnen als erg kwetsend heeft ervaren. Dus of de gezellige zondagavonden met Edward en Sophie op de sofa nu opnieuw gaan plaatsvinden, is hoogst onzeker.