Videospeler inladen...

"Sorry" zeggen na een tragisch ongeval, hoe moet dat? "Met die 5 letters veeg je niet uit wat er gebeurd is"

Hoe kunnen slachtoffers en veroorzakers zonder misverstanden communiceren na een tragisch ongeval? In het nieuwe seizoen van "Mij overkomt het niet" komen beide partijen aan het woord. Een oma die haar kleinkind van de trap laat vallen, waarbij het jongetje het niet overleeft: hoe zeg je sorry na zo'n drama? En hoe moeten mensen omgaan met hun onmetelijke schuldgevoelens? "Ze moeten samenzitten, het verdriet delen met elkaar", zegt rouwexpert Manu Keirse. 

Vanavond start het tweede seizoen van "Mij overkomt het niet". Daarin praat journaliste Fatma Taspinar met mensen die ongewild een ongeluk veroorzaakt hebben, vaak met dramatische afloop.

Denk maar aan het verhaal van Martine, oma van Siebe. Ze liet het jongetje van 9 maanden per ongeluk van de trap vallen. Hij overleeft het uiteindelijk niet. Na het ongeval vinden haar zoon en schoondochter, de ouders van Siebe, het jammer dat Martine nooit “sorry” zei. Ze denken dat ze niet beseft wat ze veroorzaakt heeft. Maar Martine zelf vindt dat ze niet kan komen aandraven met "sorry": "Dat is veel te licht uitgedrukt", getuigt ze in "Mij overkomt het niet". 

Lees verder onder de video: 

Videospeler inladen...

De kracht van sorry?

Hoeveel betekent een "sorry" nu? En maakt dat "simpel" woordje dan echt een wereld van verschil? 

"Ik snap de oma", zegt psycholoog en rouwexpert Manu Keirse. "Mij maakt niemand wijs dat die grootmoeder geen sorry wilde zeggen, maar ze vond dat niet voldoende en wilde niet kwetsen. Je kan ook niet gewoon "sorry" zeggen en voortlopen, dat kwetst. Alsof je met die vijf letters kan uitvegen wat er gebeurd is. Dat is niet zo."

Alsof je met die vijf letters kan uitvegen wat er gebeurd is. Dat is niet zo 

Manu Keirse - psycholoog en rouwexpert

Het woord "sorry" is dus niet genoeg, benadrukt Keirse. "Ze moeten samenzitten, het verdriet delen met elkaar. Dat verdriet zal er altijd zijn. Als die oma nog 30 jaar leeft, zal ze daar nog 30 jaar mee leven. Net als haar kinderen. Dat is de logica zelve, je neemt dat nooit weg. Maar je kan daar wel mee leren omgaan en zorgen dat je niet verzandt in verwijten."

Want dat is het net. In dit verhaal kunnen de slachtoffers en de veroorzaker er niet voor kiezen om elkaar volledig uit de weg te gaan. "Wat er gebeurd is, verandert de band compleet. En ze kúnnen elkaar niet ontwijken. Martine blijft de oma van Siebe, blijft de moeder van Dieter. Een dader die je niet kent, kan je nog ontwijken, maar zij zitten met Kerstmis en nieuwjaar aan dezelfde tafel in hetzelfde huis."

(Al te) vaak misverstanden

Wat duidelijk is in het fragment tussen de oma, en haar zoon en schoondochter is dat de communicatie eigenlijk helemaal fout loopt door een opeenstapeling van misverstanden. Hetzelfde komt naar voor in het verhaal van Arianne en Dirk. Dirk is kraanman. Op een dag gebeurt er een vreselijk arbeidsongeval: hij is aan het werk en wil iets uit een put scheppen, maar heeft niet door dat Danny, de buizenlegger, daar op dat ogenblik nog aan het werk is. Danny wordt opgeschept door de kraan en overlijdt.

Pas in de rechtbank ziet Dirk de weduwe van Danny, Arianne. Zij heeft het er moeilijk mee dat Dirk haar nooit in de ogen heeft gekeken. Maar Dirk schaamt zich kapot, weet met zichzelf geen blijf en durft haar zelfs niet aankijken. 

Lees verder onder de video: 

Videospeler inladen...

Hoe kunnen die misverstanden vermeden worden? Hoe kan de communicatie tussen een veroorzaker en een slachtoffer op de juiste manier verlopen? 

Het wondermiddel volgens Keirse? Kennis. "Je moet je eens afvragen hoeveel mensen zoiets meemaken en wie er eigenlijk geleerd heeft hoe je je moet gedragen als je zoiets meemaakt. Niemand. Men staat er niet bij stil dat het om een rouwproces gaat, zowel van de veroorzaker als van het slachtoffer. En elkaar daarin opvangen zonder hulp, is de meeste mensen niet gegeven."

Men staat er niet bij stil dat het om een rouwproces gaat, zowel van de veroorzaker als van het slachtoffer

Manu Keirse - psycholoog en rouwexpert

Grote rol voor bemiddeling

Slachtofferhulp of een bemiddeling kunnen een grote rol spelen. "Er moet naar beide partijen geluisterd worden. Dat is het begin, daarna volgt de erkenning over die emoties en gevoelens. Dan komt eventueel een verontschuldiging en kan men kijken wat men kan doen als herstel."

Keirse waarschuwt: "Niet iedereen wil contact en ook dat is heel belangrijk om bij stil te staan. Maar in de meeste gevallen is het nodig dat iemand die brug legt tussen de twee partijen."

Daarbij is kennis essentieel. "Mensen moeten leren wat een rouwproces met iemand doet. Het maakt mensen ontredderd, hopeloos, machteloos. En hoe los je dat op? Door kennis over te brengen. Mocht ik minister van Onderwijs zijn, zou kennis over rouw en verdriet een vak worden van de kleuterschool tot de universiteit. Nu gaan we daar te ontwijkend mee om, omdat het een moeilijk onderwerp is, waar iedereen bang voor is."

Mocht ik minister van Onderwijs zijn, zou kennis over rouw en verdriet een vak worden van de kleuterschool tot de universiteit

Manu Keirse - psycholoog en rouwexpert

"Als de hele samenleving zou leren om daarmee om te gaan, zouden die twee ontredderde partijen zich omringd weten door familie, collega’s, werkgevers, vrienden die weten wat ze daarmee moeten doen en die een verbinding kunnen vormen. Dat zou een hele stap vooruit zijn in de samenleving. We moeten er eigenlijk maatschappelijk en structureel voor zorgen dat mensen daar anders mee omgaan."

Hoe omgaan met schuldgevoelens?

Ook essentieel in zo’n proces zijn de schuldgevoelens. Die komen in de twee fragmenten hierboven heel sterk naar voren. En ook in het verhaal van Cynthia spelen die schuldgevoelens een cruciale rol. Zij rijdt in 2016 tegen een motorrijder, die de klap niet overleeft. De vrouw komt voor de rechtbank, maar wordt vrijgesproken. Maar zelfs nu krijgt ze het niet over haar lippen dat ze geen schuld heeft aan het ongeval. 

Lees verder onder de video: 

Videospeler inladen...

"Wat veel mensen niet weten, is dat schuldgevoelens een essentieel onderdeel zijn van een rouwproces. Het gaat om een rouwproces waar je hier inzit. Die vrouw heeft die motorrijder aangereden, de oma laat haar kleinkind vallen. Dat gaat om een verlieservaring die een rouwproces inluidt. Schuldgevoelens zijn daar een essentieel onderdeel van."

Wat veel mensen niet weten, is dat schuldgevoelens een essentieel onderdeel zijn van een rouwproces

Manu Keirse - psycholoog en rouwexpert

Het allerbelangrijkste is dat mensen die schuldgevoelens mógen uitspreken, vertelt Keirse. "Mensen duwen dat heel vaak weg, en de omgeving duwt dat ook vaak weg met de boodschap: "Je bent niet schuldig"." Keirse benadrukt dat mensen gerust mogen zeggen dat ze zich schuldig voelen. "Zich schuldig voelen is niet hetzelfde als schuldig zijn. Schuldgevoelens hebben niets te maken met schuldig zijn, maar met verantwoordelijkheid en liefde. Het allerbelangrijkste is dat ze de kans krijgen om te praten, om ze te mogen uitspreken. Zo’n gevoel kan je alleen kwijtraken door het uit te spreken."

Kijk vanavond om 20.40 uur naar de eerste aflevering van het tweede seizoen van "Mij overkomt het niet" op één. Wie zelf vragen heeft, of nood heeft aan een gesprek, kan (gratis en anoniem) terecht bij Tele-onthaal, via het nummer 106 of via een chat op www.tele-onthaal.be

Meest gelezen