Online kindermisbruik kunnen we enkel aanpakken door een hand uit te steken naar daders

Child focus lanceerde gisteren, op de Europese Dag van de Bescherming van Kinderen tegen Seksueel Misbruik, samen met Goedele Liekens een campagne voor het melden van online seksuele misbruikbeelden van minderjarigen. Van zeer groot belang in de strijd tegen seksueel kindermisbruik. Jammer genoeg is dit niet voldoende. Het offline halen van beelden pakt het probleem immers niet bij de wortels aan. Want ook online seksueel kindermisbruik is een verhaal van vraag en aanbod. Zolang de vraagzijde blijft bestaan, zal er aanbod blijven. 

De campagne van Child Focus eerder deze week maar ook enkele actuele gebeurtenissen, zoals de veelbesproken zaak Van Sande, brengen het bestaan van seksuele misbruikbeelden van minderjarigen onder de aandacht. Ook Pano maakte enkele weken geleden de vraag naar seksuele misbruikbeelden van kinderen pijnlijk duidelijk. Pano legde daarbij meteen de vinger op de wonde: het is zelfs niet meer te controleren door enkel te focussen op wat we omschrijven als "seksuele misbruikbeelden van minderjarigen" of, zoals omschreven in de strafwet, "kinderporno". 

Want de foto’s waar de reportage om draaide was geen ‘kinderporno" en in principe zijn deze beelden dus ook niet strafbaar. Het ging over gewone foto’s van spelende kinderen in de jeugdbeweging, op de sportclub of gewoon thuis. Niets verkeerd aan. Wat er nadien mee gebeurde, daar was wel heel wat verkeerd aan. 

Het probleem is dan ook veel groter dan we soms denken. Wereldwijd schat men dat er elke dag meer dan 19 miljoen seksuele misbruikbeelden online worden uitgewisseld. De verontwaardiging is groot, want het (misbruik) komt ineens heel dicht en wordt ineens wel heel herkenbaar. Naast de donkerste delen van het internet, de peer-to-peer netwerken en de "louche" chatboxen, worden (nu) ook het reguliere internet, onze sociale media en onze persoonlijke foto’s en beelden gebruikt voor verkeerde doeleinden. 

Dat dit probleem bestaat -en van grote omvang is- weten we bij Stop it Now! al langer. Stop it Now! is de anonieme en vertrouwelijke hulplijn voor mensen die zich zorgen maken over hun eigen seksuele gevoelens of gedrag ten aanzien van minderjarigen, of dat van hun naasten. Bij de hulplijn gaan ongeveer één op vijf vragen over bezorgdheden met betrekking tot het downloaden van seksuele misbruikbeelden van minderjarigen. De meesten hebben daarbij een vraag naar hulp en verandering. Voor zichzelf of voor een naaste.

Zorg ervoor dat je uitkijkt waar je beelden verspreidt, dat je rekening houdt met je privacy-instellingen en nadenkt over wie er toegang heeft tot wat je online zet. Ga ervan uit dat deze foto’s –bij wijze van spreken- op affiches groot overal kunnen worden opgehangen. En zelfs meer dan dat. Anderen kunnen deze affiches meenemen, verspreiden waar ze het willen en ermee doen wat ze willen.

Is dat een probleem? Niet altijd. Is dat een probleem wanneer deze gebruikt worden voor seksuele doeleinden?Misschien al iets meer. Is het een probleem wanneer deze seksuele doeleinden gericht zijn op onze kinderen?  Ja, dan zeker. Denk dus na over je eigen surfgedrag en bescherm daarbij je eigen veiligheid en die van onze kinderen. Kom je iets tegen dat je zorgen baart? Meld het zeker bij Child Focus. Zij kunnen deze seksuele misbruikbeelden van minderjarigen offline halen en zoeken waar er zich nog meer bevinden. Maar is dat wel voldoende? 

Plots is het niet meer zo duidelijk wie nu juist slachtoffer is, het kan immers "iedereen" overkomen. Maar er is meer. Naast het aanbod is er ook de vraagzijde. Het "duidelijke" beeld van de typische dader wordt opeens heel flou. Het beeld van "de paria", het "monster" in het donkere kamertje of in de diepe kelder vervaagt, want het feit dat dit een probleem is van grote omvang maakt ook duidelijk dat de vraagzijde heel verscheiden is. Een heterogene groep die omwille van verschillende drijfveren op zoek gaat naar beelden van seksueel kindermisbruik. 

Wat kenmerkt dan die heterogene groep? Zijn het pedofielen die omwille van hun seksuele voorkeur voor kinderen op zoek gaan naar deze beelden? Dat zijn ze zeker niet allemaal. We weten uit onderzoek, en uit de praktijk, dat het merendeel van de kindermisbruikers niet pedofiel is en ook het merendeel van de pedofielen er in slaagt een gelukkig en veilig leven op te bouwen, zonder kinderen te misbruiken. Wat kenmerkt hen dan wel? 

Het kan verschillende oorzaken hebben: een seksuele deviante interesse maar evengoed een pornoverslaving, een internetverslaving, problemen met sociale relaties, eenzaamheid, impulsiviteit, antisociale denkbeelden, een algemene malafide interesse… En zoveel meer. 

De groep is dus heel verscheiden, en zeker met de omvang, het gemak, de anonimiteit en de snelheid van het internet wordt het probleem omvangrijker, meer en meer verdoken, of zoals duidelijk wordt in de Pano net niét verdoken, en de daders meer verscheiden. Zoals we horen in de media kan het een vader, een vriend, een collega, een leraar, een dokter, een acteur, een winkelbediende,… zijn. Er is maar één ding dat deze vraagzijde kenmerkt en dat is het feit dat ze allen mens zijn. Mensen die zeer verwerpelijk gedrag stellen, om verscheidene redenen, maar ook mensen die gedrag kunnen –en vaak ook willen- veranderen. 

Wat willen we bekomen met de strijd tegen seksuele misbruikbeelden van minderjarigen? We willen voorkomen dat het (opnieuw) gebeurt. Het effectieve probleem gaan we met het melden van deze beelden echter niet oplossen. Bovendien ligt de verantwoordelijkheid niet bij de slachtoffers of bij de samenleving die kan melden, maar bij de wortels van het fenomeen. Namelijk de daders.

Om de wet van vraag en aanbod te begrijpen hoef je geen econoom te zijn. Vraag en aanbod blijven elkaar voeden: zolang er vraag is, zal er aanbod zijn. Hoewel dit heel logisch klinkt, lijken we het massaal te negeren als het om de strijd tegen seksueel misbruik gaat. Want dit is ook zo bij "kinderporno", of liever, seksuele misbruikbeelden van minderjarigen. 

Het gaat immers niet om porno, het gaat per definitie om misbruik. Een ernstig, zeer problematisch en steeds groter wordend fenomeen dat we massaal moeten bestrijden. We leggen de focus echter vooral op het opsporen en offline halen van beelden maar vergeten nog al te vaak dat er nadien nog steeds een vraag blijft bestaan. En zolang er vraag is zal er aanbod blijven. 

Hoe hard we ook vechten, het is vechten tegen de bierkaai en verdwijnen zal het nooit helemaal. Daarom dienen we aan de vraagzijde, wanneer die hulp zoekt om dit gedrag te veranderen, een hand uit te steken.  Hoewel dit heel sterk ingaat tegen onze menselijke moraliteit, mogen we hierbij twee essentiële zaken niet vergeten: ook deze daders zijn mensen en het kan voor ieder van ons opeens heel dichtbij komen.

Info: Maak je je zorgen over je eigen seksuele gevoelens of gedrag ten aanzien van minderjarigen, of die van een naaste? Neem contact op met Stop it Now! www.stopitnow.be - 0800/200.50