Iedereen Chinees: feministe Zoë: “Regering denkt dat wij achter #metoo in China zitten, we zijn nu staatsgevaarlijk”
De hele week laten we hier jonge Chinezen aan het woord die een bijzondere missie of project hebben. Hoe slagen ze erin hun dromen waar te maken in een land dat almaar welvarender en machtiger is, maar waar steeds minder plaats is voor persoonlijke meningen en overtuigingen? Hoeveel ruimte hebben burgers voor hun persoonlijke aspiraties en hoe zien ze de rol van hun land in de wereld? Iedereen Chinees.
De 25-jarige Zoë – een schuilnaam – ontmoet ons in Q-Space, een “veilige ruimte” voor “queers, feministes en creatievelingen”. De kleine studio zit achter een anonieme deur in een van Pekings laatste traditionele wijken, waar de was buiten hangt en je de vogels nog hoort fluiten. Binnen staan schildersezels en boekenkasten met feministische literatuur.
De #metoo-beweging ontstond hier spontaan, net zoals in de rest van de wereld. Slachtoffers van seksueel misbruik heb je overal.
Dit is het toevluchtsoord van de organisatie Feminist Voices. Die moest ondergronds gaan, nadat ze in 2018 werd opgedoekt door de overheid. “De aanleiding was de #metoo beweging” zegt Zoë. “Ook in China begonnen op sociale media verhalen op te duiken van vrouwen die het slachtoffer waren van seksueel misbruik, op universiteiten en in bedrijven. De overheid dacht dat wij daarachter zaten.”
En dus werden de sociale media accounts van Feminist Voices opgedoekt, het kantoor gesloten en verschillende feministes opgepakt. “De overheid beschouwde ons plots als staatsgevaarlijk omdat we zogezegd teveel invloed kregen. Maar de hele #metoo-beweging ontstond spontaan, net zoals in de rest van de wereld. Slachtoffers van seksueel misbruik heb je overal.”
(Bekijk het gesprek met Zoë en lees verder onder de video)
Baby of carrière?
Met de vrouwenrechten in China gaat het overigens de slechte kant op. “Vrouwen in China houden de helft van de hemel omhoog” was een beroemde uitspraak van Mao Zedong. Sinds de oprichting van de Volksrepubliek, nu 70 jaar geleden, hebben vrouwen in theorie exact evenveel rechten als mannen. Maar in de praktijk valt dat tegen.
De laatste jaren tuimelt China steeds verder naar beneden op de Gender Gap-index van het Wereldeconomisch Forum. In 2008 stond het nog op plaats 57 op 139 landen, tien jaar later is dat plaats 103. “Sinds 2012 moeten bedrijven pas bevallen vrouwen 14 weken moederschapsrust betalen” zegt Zoë. “Veel werkgevers hebben daar geen zin in. En dus nemen ze enkel mannen aan of vrouwen die beloven geen kinderen te krijgen. Weinig vrouwen durven daarmee naar de rechter stappen."
Ook de regering zet vrouwen onder druk. “Vroeger werden vrouwen gestraft als ze meer dan 1 kind kregen” zegt Zoë. “Maar nu staan ze onder druk om er minstens 2 te krijgen. China vergrijst en de staat heeft meer baby’s nodig.” President Xi is de eerste communistische leider die vrouwen openlijk vraagt om hun “unieke rol” te omhelzen en “de zorg en de opvoeding van de kinderen op zich te nemen.”
Biseksueel
Q-space is ook een veilige haven voor lesbiennes. “Ik ben biseksueel” zegt Zoë, “maar de homogemeenschap in China wordt traditioneel aangestuurd door mannen. Dit is een veilige plek voor vrouwen, van wat voor geaardheid dan ook. Iedereen is hier welkom. We organiseren hier workshops en trainingen. En tekenlessen."
Ook de homogemeenschap staat de laatste jaren onder druk. “De Chinese hashtags #homoseksueel en #lesbienne zijn op sociale media verboden. Maar homo’s komen in China niet op straat met luidruchtige of opvallende acties.” Waarom ze dan onder vuur liggen? “Geen idee”, zegt Zoë. “Maar het staat vast dat de ruimte voor persoonlijke vrijheid in China almaar kleiner wordt.”
