Een waargebeurd verhaal. Een soldaat keert na Wereldoorlog II van het front terug naar huis. Kort na zijn thuiskomst stopt hij met spreken. Zijn familieleden laten hem onderzoeken, maar de dokters vinden niets. Geen wonde, geen hersenletsel, geen stemproblemen. De man kan lezen, schrijven, conversaties begrijpen en orders volgen. Doch spreken doet hij niet meer – niet met de artsen, niet met zijn vrienden, noch met zijn familie. Perplex en geërgerd beslissen de dokters hem in een veteranenhospitaal te plaatsen in een andere stad, waar hij dertig jaar lang zal blijven en zijn leven in zelfisolatie zal doorbrengen, zonder ooit zijn zelfopgelegde zwijgplicht te breken.
Dan op een dag staat in een van de kamers in het hospitaal een radio aan waarop rechtstreeks een voetbalwedstrijd wordt uitgezonden tussen het team uit de thuisstad van de soldaat en een traditionele rivaal.
Wanneer op een cruciale fase van de wedstrijd de scheidsrechter een beslissing neemt in het nadeel van het thuisteam van de soldaat, springt hij van zijn stoel en spreekt de eerste woorden in meer dan drie decennia: ‘Jij idioot! Ga je ze de match cadeau doen?’
Waarna hij naar zijn stoel terugkeert om zich opnieuw in stilte te hullen en nooit meer te spreken.
‘De relatie tussen sport en de vurige supporter heeft niets van een spelletje’, schrijft Dr. Robert Cialdini in zijn internationale bestseller ‘Influence’. ‘Die relatie is ernstig, intens en hoogst persoonlijk, zoals uit bovenstaande waargebeurde anekdote mag blijken’.
Het principe van associatie
Ongeacht de verzwakking van zijn ego na dertig jaar van sprakeloze stagnatie, voelde deze man zich sterk betrokken bij de uitslag van de wedstrijd. Waarom? Omdat zijn geboortestad betrokken was. Een nederlaag vatte hij als een persoonlijk verlies op. Een fenomeen dat bekend staat als het principe van associatie. De band met zijn thuisstad verbond hem met de aankomende winst of nederlaag.
Net daarom zijn supporters van de thuisploeg vaak zo fascinerend en tonen ze zich zo dankbaar naar de spelers die regelmatig het verschil voor hun team maken. Hun eer staat op het spel. Daarom ook zijn deze massa’s supporters vaak onvergevend en wreed naar de spelers, coaches en beleidslui toe wanneer de slechte resultaten zich opstapelen.
Hebben fans het recht te denken dat – zonder ook maar één bal te raken of doelpunt te scoren, soms zelfs niet eens de match bijwonend – ze zich de glorie van een overwinning van hun favoriete team mogen toeëigenen? Absoluut, besluit Cialdini. De associatie volstaat.
We willen dat de teams waarmee we ons associëren winnen om zo onze superioriteit te bewijzen. Voor wie? Voor onszelf, uiteraard, maar voor alle anderen ook. Volgens het principe van associatie zal ons prestige vergroten indien we kunnen pronken met successen waarmee we slechts in een oppervlakkige manier gelinkt zijn (bijvoorbeeld door geboortestad of -land).
Principe van associatie werkt in 2 richtingen
Het principe van associatie werkt in 2 richtingen. De voorbije jaren tonen de Belgen zich fervente supporters van de Rode Duivels. Maar in de magere jaren 2002 – 2010 keerden supporters zich massaal van de ploeg af. Toen de Duivels in 2009 in Armenië hun zoveelste wedstrijd verloren, was exact één supporter meegereisd. De overige 11 miljoen Belgen wilden toen zo min mogelijk met de Duivels worden geassocieerd.