Dat vrouwen "anders" zijn, is niet het beste pleidooi voor een vrouwelijke informateur

Geschiedkundige Olivier Boehme is het er niet mee eens om de federale regeringsvorming toe te vertrouwen aan een vrouw enkel en alleen omdat die andere eigenschappen zou hebben dan een man. Hij reageert daarmee op het opiniestuk van professor Marnix Beyen die de slaagkans van een vrouwelijke informatie groter acht omwille van eigenschappen als "een zorgzame omgang met mensen en dingen, luisterbereidheid, empathie".

opinie
Olivier Boehme
Olivier Boehme is auteur en historicus

Marnix Beyen riep hier zaterdag koning Filip op om de regeringsvorming toe te vertrouwen aan een vrouw of zelfs een vrouwenduo. Beyen doceert politieke geschiedenis aan de Universiteit Antwerpen, maar hoewel hij zich nog vlug even indekt tegen het verwijt van "tegenfeitelijk denken", fantaseren dus hoe de wereld er had kunnen uitzien als de bekende feiten zich niet hadden voorgedaan, doet hij het toch. 

Beoefenaars van genderstudies proberen vooral aan te tonen hoe beschaamd vooral de blanke (heteroseksuele) man zich wel zou moeten voelen

Zijn positie als geschiedkundige verhindert hem immers niet om te beweren “dat de wereld minder geteisterd zou zijn geweest door extreme ongelijkheid, kapitalistische uitbuiting, imperialisme, militarisme en kolonialisme indien vrouwen meer macht zouden hebben gehad”. (Even tussendoor: het Britse Rijk begon en eindigde met een koningin en kende zijn hoogtepunt onder queen and empress Victoria.) Hij vindt zelfs dat het “recent modieus geworden begrip toxische masculiniteit (giftige mannelijkheid) op al die nefaste evoluties van toepassing is. Volgens hem is "toxische femininiteit” (giftige vrouwelijkheid) een onbestaand begrip en hij ziet weinig redenen om het uit te vinden. 

Beyen toont dat hij in elk geval op de hoogte is van de resultaten van het type gender studies (onderzoek naar de rol van geslacht en de maatschappelijke invulling daarvan) dat vooral in de Angelsaksische wereld reeds vele jaren hoogtij viert. In een jargon en denktrant die op zijn minst even ideologisch als wetenschappelijk geladen zijn, proberen de beoefenaars van die en aanverwante disciplines vooral aan te tonen hoe beschaamd vooral de blanke (heteroseksuele) man zich wel zou moeten voelen.

Als niet het argument maar enkel je identiteit als man of vrouw ertoe doet

Eeuwen van historisch onrecht worden nu vereffend. Na de ontzaglijke ideologische afrekeningen van de 20e eeuw doemt een nieuw laatste oordeel op. De intellectuele eerlijkheid van zelfverklaarde intelligentsia nu vertoont alvast opmerkelijke gelijkenissen met die van eerdere grootinquisiteurs.

Professionele milieus vervrouwelijken en in die mix geven tal van vrouwen en mannen blijk van talent en competentie, naast al die mannen en vrouwen die er minder van bakken

Wie zou er tegen de aanstelling van een vrouwelijke formateur en daarna vrouwelijke premier zijn? Ik alvast niet. En ja, in tegenstelling tot de sneer van Beyen naar Margaret Thatcher, mag zij volgens mij gelden als een voorbeeld van hoe straffe vrouwen hun land ook in moeilijke tijden grote diensten, bij alle onvermijdelijke vergissingen, kunnen leveren. Dagelijks zien we onze professionele milieus vervrouwelijken en in die mix geven tal van vrouwen en mannen blijk van talent en competentie, naast al die mannen en vrouwen die er minder van bakken. 

Het denken waarvoor Beyens opiniestuk exemplarisch is, gaat daarentegen uit van een redenering in termen van "identiteit" die hij juist scherp veroordeelt bij anderen. Hij beklaagt zich over de toename van racisme, bij andere gelegenheden verwerpt hij elke vorm van nationale identiteitsaanspraken, maar hij en degenen die denken zoals hij zien de balk in het eigen oog niet: mannen en vrouwen zijn voor hen kennelijk wel afgelijnde substanties met essentiële kenmerken. 

Het "gif van de mannelijkheid" heeft kennelijk vrouwelijke ontgifting nodig

Tegenover “een zorgzame omgang met mensen en dingen, luisterbereidheid, empathie, het streven naar beter veeleer dan naar meer, naar samenwerking veeleer dan naar strijd” van vrouwen, zo Beyen, staat dan van dat alles het tegendeel bij mannen. Het "gif van de mannelijkheid" heeft kennelijk vrouwelijke ontgifting nodig. Dat komt neer op niets minder dan omgekeerd racisme en essentialisme, het geloof dus in soorten mensen met welbepaalde kenmerken die hun essentie uitmaken. Dat soort opvattingen vergeven de zelfbenoemde politiek correcten bij anderen niet. 

Termen als "toxische masculiniteit" zijn ronduit een schandaal die een universitair aangestelde die op waarlijk gedisciplineerde wetenschappelijke wijze denkt en spreekt zich nooit zou mogen veroorloven. Bovendien hinken velen die zeggen de emancipatie van onderdrukte identiteiten voor te staan van het ene been op het andere. Want tegenover hun denken en spreken in termen van "essenties" staan hun beweringen dat de traditionele mannelijke, vrouwelijke en andere identiteiten niets dan "maatschappelijke constructies" zijn. Een helder verhaal wordt hier niet verteld.

Een collega wetenschapster legde mij tijdens een vergadering grof het zwijgen op omdat mijn aanwezigheid als man op zich al een "onbewuste beïnvloeding" van de besprekingen vormde

Het valt te hopen dat de vergiftiging van de atmosfeer die zich vanuit bepaalde faculteiten letteren en sociale wetenschappen in de Verenigde Staten over de samenleving heeft verspreid niet in die mate onze contreien aantast. De polarisering waarvan een voor de meeste Europeanen onverteerbare figuur als president Trump de belichaming is, werd immers niet alleen door zijn achterban gecreëerd.

Niet slechts opiniestukjes zoals dat van Beyen, maar hele monografieën en onderzoekslijnen in die stijl hebben daaraan bijgedragen. En het gaat verder dan de humane en sociale wetenschappen. Ikzelf mocht het meemaken hoe een bekende wetenschapster uit een heel andere discipline mij tijdens een vergadering grof het zwijgen oplegde omdat mijn aanwezigheid als man op zich al een ‘onbewuste beïnvloeding’ van de besprekingen vormde.

Dat ervoer ik als niets anders dan een cultuurschok, een van die dure woorden die we niet te veel moeten gebruiken, maar dat hier volledig op zijn plaats is. Hoe kan immers van een beschaafde samenleving sprake zijn waar niet rede en argument ertoe doen, maar jouw "essentie" of "identiteit" als man of vrouw of welke andere dan ook?

Het helpt de samenleving niet dat identiteiten tegen elkaar opgezet worden

Met polarisatie en belediging, van welke kant die ook komen, worden onze samenleving en democratie waarover Beyen zich zoveel zorgen lijkt te maken allerminst gediend. Het is niet nodig dat mannen en vrouwen, blanke en gekleurde mensen, homo’ en hetero’s, gelovigen en niet- of anders-gelovigen en zovele andere "identiteiten" en "essenties" tegen elkaar worden opgezet.

Dat de individuele persoon zich kan ontplooien en wordt gewaardeerd of ter verantwoording geroepen, is een wezenlijke en kostbare gedachte die krachtige impulsen heeft gekend vanuit het Europese denken, maar door Europa en het Westen vandaag dreigt vergeten, zelfs bewust afgewezen te worden. Intellectuelen en academici die meewerken aan die teloorgang bewijzen de samenleving en haar mannen én vrouwen, die hen nochtans vaak heel goed betalen, een slechte dienst. Ook een pleidooi voor een vrouwelijke premier verdient een betere advocaat.

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen