België bevindt zich in een groepje van 8 eurolanden waarvan de begroting 2020 ‘at risk of non compliance’ is. Dat het Belgische budget opnieuw gebuisd wordt, mag geen verrassing heten, want door het uitblijven van een nieuwe federale regering kon op 15 oktober slechts een voorlopige begroting worden ingediend. Het gaat om een begroting met voorlopige twaalfden die niets doet aan de schuldgraad en die ook het begrotingstekort verder doet oplopen.

België heeft zich er bij Europa toe geëngageerd om tegen 2021 een structureel begrotingsevenwicht te bereiken. Het is ook verplicht om zijn staatsschuld, die in 2018 nog precies 100% van het bbp bedroeg, gradueel af te bouwen tot 60%. Uit de analyse van de Commissie blijkt dat ons land daar niet in slaagt. Ondanks de vooropgestelde jaarlijkse verbetering van het structureel saldo met 0,6% van het bbp, loopt het structureel tekort volgens de Commissie op van 1,8% vorig jaar naar 2,1% dit jaar en 2,4% volgend jaar. Dat heeft veel te maken met de stijging van de primaire uitgaven.

Ook de schuldgraad evolueert in de verkeerde richting. Volgens de analyse van de Commissie zou die eind dit jaar 99,5% van het bbp bedragen en volgend jaar 99,6%. Van een schuldafbouw is dus zo goed als geen sprake. De federale regering diende een voorlopige begroting in, terwijl de impact van beslissingen die op gemeenschaps- en gewestelijk niveau genomen worden bijna verwaarloosbaar is. De Commissie herinnert eraan dat de houdbaarheid van de Belgische financiën in gevaar dreigt te komen door een combinatie van een hoge schuldgraad en oplopende vergrijzingskosten, met name door de uitgaven op het vlak van pensioenen en langdurige zorg.

Waarschuwing

Voorlopig komt België er dus vanaf met de waarschuwing dat de begroting de regels van het Stabiliteits- en Groeipact dreigt te schenden en dat met een geactualiseerde begroting 2020 de pijnpunten moeten worden aangepakt. Gebeurt dat niet, dan kan de Commissie in de lente de opening van een nieuwe buitensporigtekortprocedure aanbevelen en nauwer op het budget gaan toezien. Of er dan een regering met volheid van bevoegdheden is, doet weinig ter zake. “Vroeg of laat zullen de regels worden toegepast, of er nu een regering is of niet”, luidt het in de gangen van het Berlaymontgebouw.

Bij de Commissie wordt ook gezegd dat België dringend werk moet maken van een gecoördineerd begrotingsbeleid. “De boodschap die wij vandaag uitsturen lijkt op het eerste gezicht vooral aan het federale niveau gericht, maar alle beleidsniveaus moeten de boodschap begrijpen.” De voorbije jaren stemden de federale regering en de deelstaatregeringen hun budgetten nooit op elkaar af, en dat moet veranderen. “De Commissie onderzoekt niet zozeer de federale begroting of de begrotingen van de gewesten of de gemeenschappen, maar het budgettaire totaalplaatje van het ‘huis België’.” Het is een waarschuwing die alvast minister van Begroting David Clarinval niet ontgaan is. “Het lijkt mij belangrijk dat de gewesten en gemeenschappen, die op hun beurt over volheid van bevoegdheden beschikken, al zo grondig mogelijk beginnen nadenken over deze oefening, die essentieel is voor de geloofwaardigheid van ons land”, zegt hij woensdag.

Zeven landen

Behalve België zijn er nog zeven eurolanden die een waarschuwing krijgen. Frankrijk, Italië, Spanje, Portugal, Slovakije, Slovenië en Finland doen net als ons land te weinig om hun begroting structureel op orde te zetten. Frankrijk, Italië en Spanje bouwen bovendien ook hun schuld te traag (of helemaal niet) af. Net als België kon ook Spanje geen volwaardige begroting indienen, maar daar lijkt de vorming van een nieuwe regering wel verder te staan.