Direct naar artikelinhoud
Subsidieslurpers?

Middenveld trekt ten strijde: zo voelen sectoren besparingen van Vlaamse regering

Bijna een week geleden ging de Vlaamse cultuursector al protesteren aan het Vlaams Parlement. In de eerste week van december staan nieuwe acties gepland.Beeld Photo News

Minder geld voor structuren en projecten: dat is de rode draad doorheen de besparingen van de Vlaamse regering. Heel wat middenveldorganisaties vrezen de gevolgen op het terrein, en niet enkel in cultuur. Begin december volgt een actieweek.

1. Cultuur:  De drijvende kracht achter het protest

De Vlaamse regering wil gemiddeld 6 procent besparen op een globale pot van 3 miljard subsidies. In totaal gaat het om een operatie van 180 miljoen euro. De cultuursector trok als eerste ten strijde, hij krijgt nu de steun van het brede middenveld.

In een open brief, ondertekend door 117 organisaties, trekken zij aan de alarmbel. “Als de regering echt wil investeren in een warm Vlaanderen, dan schroeft ze haar desastreuze plannen voor het middenveld, de openbare dienstverlening en de cultuursector terug”, klinkt het. De eerste week van december dopen ze om tot de ‘week van het vuurwerk’.

Het protest moet een hoogtepunt kennen op 5 december. Het VRT-personeel organiseert dan een betoging op het Martelarenplein tegen de geplande besparingen bij de openbare omroep. De cultuursector en het middenveld sluiten zich aan bij de actie. 

De cultuursector is de drijvende, of in elk geval de mediageniekste,  kracht van het protest. Toen een grote delegatie acteurs vorige week actievoerde aan het Vlaams Parlement, kreeg dat grote weerklank. Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) kwam toen uitleg geven in het bevoegde commissie.

Ze zijn ongerust omdat de grotere culturele instellingen het effectief met 6 procent minder doen, bij de Gentse Vooruit en de AB in Brussel blijft de schade beperkt tot 3 procent. Maar de klap is vooral groot voor de projectsubsidies. Het budget dat vooral gebruikt wordt om jonge kunstenaars en tijdelijke samenwerkingsverbanden te ondersteunen, daalt in één keer van 8,5 miljoen naar 3,4 miljoen euro. 

Maar ook op andere domeinen moet dus beknibbeld worden. Heel wat ministers houden nog de kaarten tegen de borst en kunnen nog niet zeggen waar er juist bespaard wordt. “De regering past zo een verdeel-en-heersstrategie toe”, zegt Sarah Scheepers van vrouwenbeweging Ella vzw en een van de initiatiefnemers van de open brief. Elders is al wel wat meer duidelijkheid.

2. Armoedeorganisaties: Kenniscentrum sneuvelt

Volgens de begrotingstabellen moet minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) het met 30 miljoen euro minder subsidies doen. Waar hij de hakbijl juist laat vallen, houdt hij in beraad.

In het domein armoedebestrijding, ook Bekes bevoegdheid, wordt de tekening wel duidelijk. De grote organisaties op het terrein, zoals het Netwerk Tegen Armoede, blijven ongemoeid. Maar daar tegenover staat dat SAM vzw, een overkoepelend kenniscentrum, de besparingen vol in het gezicht krijgt. Die organisatie moet het vanaf 1 januari 2020 meteen met 1 miljoen euro minder doen. Op een werking met omgerekend 48 voltijdse werknemers, betekent dat er 13 jobs moeten sneuvelen. “Een ramp”, zegt Yves Coemans, waarnemend voorzitter van de raad van bestuur. Het komt neer op een besparing van 27 procent.

SAM vzw organiseert cursussen voor straathoekwerkers, wisselt knowhow uit en geeft een antwoord op praktische vragen. De Vlaamse regering hanteert het principe dat het geld zo dicht mogelijk bij de mensen terechtkomt en minder bij de overkoepelende structuren. Vandaar dat de vzw in het vizier liep.

“Maar de besparingen zullen de sociaal werkers op het terrein treffen”, zegt Pascal Debruyne, onderzoeker aan de Odisee-hogeschool. “Zij verliezen belangrijke steun in de dagelijkse praktijk.” Samen met een honderdtal academici publiceerde hij deze week een open brief op sociaal.net om de besparingen aan te klagen. 

Debruyn leest er ook een ideologische keuze in. In die tussenstructuren zit een veel groter politiek bewustzijn, door hun nauwe contact met het terrein stippelen ze de facto mee op de koers uit van het armoedebeleid. “De N-VA zou veel liever willen dat iedereen simpelweg uitvoert wat de regering hen oplegt”, zegt hij. 

Daarbij moet worden opgemerkt dat Netwerk Tegen Armoede zich regelmatig kritisch tegen het beleid afzet. Dat Beke die organisatie ongemoeid liet, toont aan dat niet elke middenveldorganisatie die zich laat horen, automatisch monddood wordt gemaakt.

Toch is dit een pijnlijke oefening voor Beke. De man die als CD&V-voorzitter pleitte voor het ‘moedige midden’ moet nu zelf gaan snoeien in het middenveld. Binnen de sector van het sociaal werk is er een stakingsaanzegging ingediend voor 3 december. Net als de cultuursector willen ze protesteren als Beke uitleg geeft in de bevoegde commissie in het parlement.

De minister wijst erop dat de hele Vlaamse regering moet besparen om de begroting op orde te houden. “Elke euro moet worden omgedraaid”, zegt zijn woordvoerder Steffen Van Roosbroeck. “We zullen samen met SAM verder in dialoog gaan en waar mogelijk voorzien in ondersteunende overgangsmaatregelen.” Hij merkt op dat in het globale budget van Welzijn meer geïnvesteerd zal worden dan bespaard.

3. Jeugd: Grotere uitdagingen, minder geld

Minister voor Jeugd Benjamin Dalle (CD&V) hanteert een gelijkaardige strategie als Beke om zijn besparingen door te voeren. Overkoepelende organisaties, zoals de Ambrassade en de Vlaamse jeugdraad, en organisaties die zich inzetten voor kwetsbare jongeren moeten het meeste besparen: 6 procent. Jeugdbewegingen en andere kleinere verenigingen die jeugdwerk op het terrein uitvoeren, moeten het met ‘slechts’ 3 procent minder doen. Minister Dalle wijst erop dat hij 1 miljoen euro extra heeft vrijgemaakt om de pil te kunnen verzachten. Ook de projectsubsidies worden ongemoeid gelaten.

Toch komen die besparingen aan. “We zitten al jaren in een besparingstraject”, zegt Niels De Ceulaer, nationaal-secretaris bij Chirojeugd Vlaanderen. “Op het einde van de vorige legislatuur had Sven Gatz (Open Vld) dan toch extra geld voorzien. Dat zijn we nu in één klap kwijt.”

Bij de Ambrassade en de Vlaamse Jeugdraad moesten ze bij het begin van vorige legislatuur nog 20 procent inleveren. “En dat terwijl de uitdagingen groter worden”,  zegt Alexandra Smarandescu, voorzitter van de Vlaamse Jeugdraad. “De regering vraagt om aandacht te hebben voor jongeren met handicap, met een moeilijke thuissituatie en voor nieuwkomers. En met recht en reden. Maar het is niet evident om steeds meer te doen met minder geld.” 

4. Gelijke kansen: de uitzondering

De sector Gelijke Kansen lijkt de vreemde eend in de bijt. Minister van Gelijke Kansen Bart Somers (Open Vld) kondigde aan dat alle structurele subsidies intact blijven, onder meer voor vrouwen- en lgbtq-verenigingen en voor organisaties die zich bezighouden met nieuwkomers, zoals het Minderhedenforum. Hij maakt 2,7 miljoen euro vrij uit zijn pot ‘algemeen beleid’ om geen rechtstreekse besparingen te moeten uitvoeren. Let wel: het Minderhedenforum krijgt vanuit Vlaanderen allicht een heel nieuwe opdracht.

Toch zijn ze er in de sector niet gerust op. Zo vreest Sarah Scheepers van Ella vzw dat de projectsubsidies, net zoals in de kunstensector, zullen sneuvelen. “Door de besparingen de voorbije jaren zijn die heel belangrijk geworden voor kleinere organisaties. Ze dienen jaar na jaar projecten in om hun werkzaamheden op hetzelfde niveau te kunnen houden.”

Somers sust. Hij wijst erop dat hij jaarlijks telkens 2 miljoen extra vrijmaakt voor ‘Samenleven’, om te eindigen tegen 2024 met 10 miljoen euro die hij extra kan besteden. Het is nog onduidelijk waar dat geld juist naartoe zal gaan.

5. Economie: de grootste besparing

De regering hamert erop dat er overal bespaard moet worden. En dat klopt ook in zekere zin. In absolute cijfers is het Vlaams minister voor Economie Hilde Crevits (CD&V) die het felst moet snoeien. Zij schrapt voor 73 miljoen euro aan bedrijfssubsidies. De kmo-portefeuille, die bedrijven ondersteunt met opleiding, advies of coaching,  moet het met  23 miljoen euro minder doen, meer dan een derde van het budget. Het kwam haar protest van ondernemersorganisatie Unizo te staan.

Alleen: het knippen van subsidiestromen komt harder aan bij (kleinere) middenveldorganisaties. Zij zijn vaak in veel grotere mate afhankelijk van de geldstroom vanuit Vlaanderen. Wanneer de subsidiekraan wordt dichtgedraaid, komen er meteen jobs in gevaar, sommige kleinere verenigingen vrezen voor hun voortbestaan.

“We besparen niet voor ons plezier”, reageert Olivier Van Raemdonck, woordvoerder van Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA). “We investeren in onderwijs en de zorg. Maar als je wil dat rekening op het einde van de legislatuur nog klopt, moet je ergens beknibbelen. En dan moeten er keuzes gemaakt worden.”