Nederlandse Staat hoeft kinderen IS-vrouwen niet terug te halen uit Syrische kampen

Het kort geding was aangespannen namens 23 vrouwen en hun 56 kinderen, die vastzitten in twee kampen in het noorden van Syrië. Ze zitten daar onder schrijnende omstandigheden. De Nederlandse staat was in beroep gegaan. 

Na het vonnis barstten meerdere familieleden van de IS-vrouwen in huilen uit. Na de uitspraak van de rechtbank waren ze hoopvol dat ze hun kinderen en kleinkinderen snel terug zouden zien. De advocaat van een aantal van hen liet direct na afloop weten “extreem teleurgesteld” te zijn.

De rechtbank in Den Haag besloot eerder deze maand in een kort geding dat het Nederlandse kabinet een ‘inspanningsverplichting’ heeft om ervoor te zorgen dat de 56 kinderen terug worden gehaald. Voor hun 23 moeders die in dezelfde kampen zitten, geldt die verplichting niet.

Maar, zo oordeelde de rechtbank, als de Koerdische bewakers van de kampen de kinderen alleen willen meegeven als de moeders meegaan, dan moet Nederland ook de moeders terugnemen. De rechtbank stelde echter ook dat de situatie ter plekke wel veilig genoeg moet zijn voor Nederlandse militairen of ambtenaren om de vrouwen en kinderen op te halen.

De regering was tegen dat oordeel in beroep gegaan omdat het van oordeel blijft dat Nederland de vrouwen en kinderen alleen verder kan helpen als ze zichzelf melden bij een Nederlandse ambassade of consulaat in Turkije of Irak. De vrouwen kunnen daar uit zichzelf moeilijk komen: de kampen worden bewaakt en alleen met behulp van smokkelaars kunnen ze in Turkije of Irak komen.

De landsadvocaat betoogde vanochtend dat de rechter eigenlijk helemaal niet over het wel of niet terughalen van de vrouwen en kinderen gaat: het is een politieke beslissing. “Het heeft onder meer gevolgen voor het buitenlands beleid van Nederland en daar gaat de politiek over.”

De Nederlandse Staat stelde aan het begin van het hoger beroep in Den Haag dat de vrouwen “precies wisten waar ze heen gingen”. “Want ook toen er nog geen kalifaat was (voor 2014), was er al een jihadistische strijd aan de gang. Ze hadden in Nederland een keuze hoe hun leven vorm te geven. Ze hebben die keus gemaakt”, aldus de landsadvocaat.

De twee vrouwen die dinsdag op Schiphol zijn aangehouden na terugkeer uit het strijdgebied van IS in Syrië, zijn ondertussen voor veertien dagen in bewaring gesteld door de rechter-commissaris in Rotterdam. Dat heeft het Openbaar Ministerie bekendgemaakt. Het tweetal wordt verdacht van deelname aan een terroristische organisatie. Het gaat om een vrouw van 24 uit Tilburg en een vrouw van 25 uit Apeldoorn, met twee kinderen van 3 en 4 jaar. De kinderen zijn overgedragen aan de Raad voor de Kinderbescherming.

De 24-jarige vrouw had zich eind oktober gemeld bij de Nederlandse ambassade in Ankara. Op 30 oktober is haar Nederlandse nationaliteit ingetrokken. De andere vrouw is in januari 2018 aangehouden in Turkije. Turkije heeft beiden het land uitgezet.

Nederland had erop aangedrongen de vrouw die haar nationaliteit is ontnomen, niet terug te sturen. Minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus had hierover meerdere keren met de Turkse minister van Binnenlandse Zaken gesproken. Ook werd er een ambtelijke missie naar Turkije gestuurd. Maar dat land stuurde de vrouw dus toch terug.

Na vervolging, berechting en een eventuele celstraf zal Nederland erop inzetten de vrouw uit te zetten naar Marokko, het land waarvan ze nog wel staatsburger is.

Een derde vrouw, die zich eind oktober samen met de 25-jarige vrouw meldde en die nog wel de Nederlandse nationaliteit heeft, krijgt momenteel consulaire bijstand. Verwacht wordt dat zij binnenkort naar Nederland wordt uitgezet, in overleg met de Turkse autoriteiten.