Dit arm Zuid-Italiaans stadje verheugt zich op de komst van de ruimteschepen
Er gebeurt weinig, er is geen werk en de belangrijkste toeristische trekpleister is het verouderde keramiekmuseum. Tot straks, want dan komen de ruimteschepen naar Grottaglie. In het Zuid-Italiaanse stadje zou Richard Branson zijn Europese hub willen bouwen voor commerciële ruimtevluchten. ‘We hebben pas een vijfsterrenhotel geopend.’
Het was te verwachten dat een volk dat zoveel zaken uitstelt tot morgen, uiteindelijk in de toekomst zou belanden. Maar dat die toekomst uitgerekend in Grottaglie begint, een soezerig, Zuid-Italiaans stadje met 33.000 inwoners, een hand vol zwerfhonden en een druivenfestival op 13 september, dat had werkelijk niemand voor mogelijk gehouden.
En toch is het zo, zegt vliegveldmedewerker Carlo Giovinazzi terwijl hij naar de 3.200 meter lange landingsbaan wijst. “Daar”, zegt hij. “Daar komen straks de ruimteschepen.”
Sinds een paar maanden is het oude militaire vliegveld van Grottaglie de officiële Europese lanceringsbasis van Virgin Galactic, een bedrijf dat de ruimtevaart wil vercommercialiseren. Hoewel een ticket 250.000 dollar (220.000 euro) zal kosten, hebben al meer dan 600 miljonairs uit 60 landen een plek gereserveerd, onder wie Leonardo DiCaprio, Lady Gaga en Justin Bieber.
Die eerste paar honderd ruimtetoeristen zullen, zodra de ruimteschepen veilig genoeg zijn, vertrekken vanaf de thuisbasis van Virgin Galactic in de Verenigde Staten, maar omdat Virgin-oprichter Richard Branson op den duur ook rijke Europeanen, Russen en Arabieren wil bedienen, verscheen er vorig jaar opeens een foto van de Britse entrepreneur midden in Puglia. “Italië is altijd een plek geweest waar grootse uitvinders en baanbrekende ideeën werden geboren, vanaf de Renaissance tot aan de moderne ruimtewetenschap”, zei hij.
“Dat was een zeer speciaal moment voor onze stad”, zegt burgemeester Ciro D’Alò, die sindsdien in de wolken verkeert. Virgin Galactic is immers meer dan 2 miljard euro waard – een astronomisch bedrag dat in Grottaglie voor het laatst klonk in 1999, toen een inwoner een lottoticket kocht bij de sigarenboer aan de Via Madonna Di Pompei en daarmee 86 miljard lire won.
Puglia is een van de meest achtergestelde regio’s van Europa. De jeugdwerkloosheid ligt boven de 50 procent en de emigratiecijfers onder pas afgestudeerden bereikten onlangs het hoogste niveau sinds 1953. Sinds het begin van deze eeuw zijn al meer dan twee miljoen inwoners geëmigreerd vanuit het zuiden van Italië. Ruim de helft van hen waren jongeren die simpelweg geen werk konden vinden in hun geboortestreek.
Het gevolg van die uitzichtloosheid is overal in Grottaglie te zien in de vorm van te-koopbordjes op de huizen, afbladderend pleisterwerk en gesloten winkels. “We zien de komst van Virgin Galactic als een enorme mogelijkheid voor onze stad”, zegt burgemeester D’Alò, die al plannen maakt voor het opknappen van het historisch centrum en het keramiekmuseum. Volgens hem heeft Virgin vijftig Europese vliegvelden geanalyseerd, waarna deze landingsbaan in Puglia – nota bene de geboorteregio van Jozef van Cupertino, de 17de-eeuwse patroonheilige van astronauten vanwege zijn gewoonte te leviteren tijdens het gebed – de meest geschikte bleek.
“Wij hebben een landingsbaan, liggen op een goede plek in Europa, hebben een goede infrastructuur en een heel kalm klimaat. Kijk maar eens naar buiten. Het is herfst, maar het voelt nog steeds als lente. Er zijn hier nauwelijks opmerkelijke weersverschijnselen die een ruimtelancering zouden kunnen belemmeren.”
“Iedereen in de stad was blij toen het plan voor het eerst werd besproken”, zegt ook Leonardo Caramia, eigenaar van de keramiekwinkel Carpe Diem. Tot de ruimteschepen komen, is keramiek de belangrijkste toeristenlokker van de stad, zegt hij. “Het probleem is alleen: de meeste toeristen slaan Grottaglie alsnog over. Daarom hoop ik ook zo dat het doorgaat. Mensen die op ruimtereis gaan, hebben vast behoefte aan een mooi souvenir uit de plek waar ze vertrokken.”
Inderdaad is het toerisme een van de belangrijkste positieve neveneffecten van de komst van Virgin Galactic, benadrukt ook burgemeester D’Alò. Niet alleen wordt Grottaglie straks een begrip in de wereld, maar nog veel belangrijker: de ruimtetoeristen zelf. Dat zijn stuk voor stuk miljonairs die straks veertig dagen in Grottaglie zullen vertoeven vanwege de training die vereist is bij een ruimtereis.
“We hebben pas een nieuw vijfsterrenhotel geïnaugureerd in het historisch centrum”, zegt D’Alò. “Super-de-luxe met een spa en alles erop en eraan. Veel inwoners geloven erin en zijn daarom flink aan het investeren.”
Helemaal onterecht is dat niet. Afgelopen februari maakte Virgin Galactic de eerste succesvolle testvlucht met een passagier aan boord. Daarmee is Branson veel verder dan zijn collega-miljardairs met dezelfde buitenaardse droom, zoals Jeff Bezos met zijn Blue Origin en Elon Musk met zijn SpaceX. De eerste commerciële vluchten van Virgin staan gepland voor volgend jaar vanaf de lanceringsbasis in de Verenigde Staten. Grottaglie moet vanaf 2021 in gebruik worden genomen, op den duur resulterend in zo’n 40 vluchten per jaar.
New space economy
Niet voor niets sprak de gouverneur van Puglia onlangs over Grottaglie als het toekomstig ‘Silicon Valley’ voor de Europese ruimtevaart – een plek waar binnenkort een ‘New space economy’ zal ontstaan, want zelfs in Zuid-Italië worden dit soort supersonische plannen in het Engels gevierd. In ruil voor de ongeveer 20 miljoen euro investering nu, ontstaat volgens de gouverneur straks een aanpalende industrie van vluchtsimulators, speciale onderzoeksinstituten, drone- en satellietbedrijven, noem maar op.
En zelfs dan is de pot goud nog niet leeg voor Grottaglie, zeggen de dromers, want korte ruimtereizen zijn slechts een eerste stap naar een nog veel grotere markt. Namelijk ruimtereizen als alternatief voor vliegtuigen. Door boven de atmosfeer te vliegen, wil Virgin Galactic het op ten duur mogelijk maken binnen 2,5 uur van Amerika naar Italië te reizen. En mocht dat inderdaad gebeuren, dan blijft het niet bij een nieuw vijfsterrenhotel voor Grottaglie, maar dan wordt het nu nog verlaten vliegveld buiten de stad een soort Schiphol en London Heathrow ineen. Dan hoeft er nooit meer iemand werkloos te zijn.
“Als het allemaal doorgaat natuurlijk”, zegt keramiekbakker Caramia. Want net als veel stadsgenoten weet hij heus wel dat het project van Branson al te maken had met fikse vertragingen, technische mankementen en zelfs crashes. De kans bestaat dus ook nog dat het helemaal niet doorgaat; dat alle investeringen achteraf voor niets blijken te zijn geweest.
Dan is het: Grottaglie, we have a problem. “Het enige wat wij kunnen doen is hopen’, zegt Caramia. ‘Hopen dat straks de ruimteschepen komen, en alles vanzelf beter wordt.”