Factcheck: ‘Kookpannen doen de penis krimpen’

Dat lazen we onlangs in de gratis krant Metro. Maar klopt dat wel?

‘Koken slecht voor je penis? Eerlijk, het heeft veel weg van een grap’, lazen we een tijdje geleden in Metro. ‘Maar als we het wetenschappelijke magazine Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism mogen geloven, loont het toch echt de moeite om uit te kijken’, heette het verder. ‘Volgens de studie zouden mannen met name moeten opletten voor anti-aanbakpannen. Die bevatten namelijk teflon, een stof die een waar gevaar betekent voor je jongeheer.’ Zaadcellen worden er minder mobiel van en de teelballen kleiner, lazen we. En dat niet alleen. ‘De stof doet namelijk ook je korporaal krimpen. Wat de lengte betreft, mag je een inkrimping verwachten van 12,5 procent en de omtrek zou afnemen met zo’n 6,3 procent.’

‘Kookpannen doen de penis krimpen’, luidde de kop.

Ondergetekende heeft er onder de kerstboom een van zijn schoonmoeder gekregen. Een kookpan. Dus zonder gein: klopt dat?

De stoffen in kwestie zijn pfc’s of perfluorkoolwaterstoffen, weet toxicoloog Jan Tytgat (KU Leuven). ‘Dat zijn door de mens gemaakte, organische moleculen met fluoriden. Ze zijn vet- en waterafstotend, en daarom nuttig in een anti-aanbaklaag. Ze zitten ook in kledij met teflon, zoals sommige anoraks en schoenen. En in sprays om fietskettingen vocht- en vuilvrij te houden, bijvoorbeeld.’

Je kunt pfc’s binnenkrijgen door dampen in te ademen of via de maag- en darmwand. Bijvoorbeeld, ja, doordat je schilfers opeet van een versleten teflonpan.

Aan het onderzoek dat de aanleiding was voor de claim kwam evenwel geen kookpan te pas, lezen we in de publicatie, die dateert van 2018. De studie vergeleek bij twee groepen van respectievelijk 212 en 171 Italiaanse mannen een aantal parameters, waaronder de penislengte. De mannen uit de eerste groep woonden in de ‘zwaar met pfc’s vervuilde’ regio Veneto. Die uit de controlegroep elders, in een niet vervuilde zone waar de concentratie van pfc’s vijf keer lager was.

De penislengte en andere parameters waren bij de controlegroep hoger, zegt endocrinoloog Guy T’Sjoen (UGent). ‘Dat is een sterke aanwijzing van de impact van pfc’s. Maar een oorzakelijk verband toont deze studie niet aan. Als de vraag is of je een kleinere penis krijgt door kookpannen, is dat niet bewezen, en al zeker niet door deze studie. Andere vervuilende stoffen in de regio, zoals dioxines en bisfenol, bieden misschien evengoed een verklaring.’

‘De gemeten pfc-concentraties bij Vlamingen bij Vlamingen zijn overigens veel lager dan die in het onderzoek, en ze gaan bovendien in dalende lijn’, vult milieutoxicologe Greet Schoeters (UAntwerpen) aan. ‘Die stoffen zijn in producten zoals kookpannen sinds 2015 ook verboden.’

Bij te hoge blootstelling kunnen pfc’s hormoonverstorend werken. Maar bij normaal gebruik van pannen – waarbij ze niet beschadigd zijn en je de aanbevolen bak- en kooktemperaturen respecteert – zijn, in deze context, zelfs exemplaren mét pfc’s erin veilig, sust Jan Tytgat.

Sussen doet ook een test door de Nederlandse Consumentenbond. Daarbij werd olie in verschillende pannen langdurig verhit en onderzocht. Geen enkele van 27 schadelijke stoffen ‘zat er in waarneembare hoeveelheden in’, lezen we in een publicatie uit 2018. ‘Alle pannen doorstonden de test met glans.’