De kans is minimaal dat de Belgische economie terugkeert naar een jaarlijks groeiritme van 2 procent of meer, zoals in het grootste deel van de jaren tachtig en negentig. Dat voorspelt de studiedienst van de bank Belfius.

Als de Belgische economie jaarlijks met 1,3 tot 1,5 procent gaat groeien zoals de voorbije twee jaar, zullen we wellicht al tevreden moeten zijn.

Uiteraard zetten sommige nadelige internationale fenomenen, zoals de handelsspanningen of de brexit, een domper op een erg exportgerichte economie als België. Maar er is iets fundamentelers aan de hand. ‘We moeten ook dieper kijken, naar de structurele oorzaken’, zegt het researchteam van Belfius.

Lagere ‘potentiële groei’

Economen gebruiken daarvoor de potentiële groei als maatstaf. Dat is de theoretische groei op basis van de beschikbare arbeidskrachten en machines en het technologische samenspel tussen beide productiefactoren, los van de internationale conjunctuur. Terwijl we vroeger op 2 procent potentiële groei konden rekenen, lijkt dat te zijn gehalveerd tot ongeveer 1 procent.

Er is volgens de Belfius-economen geen beterschap in zicht. ‘Onze groei zal de komende jaren zwak blijven omdat de aangroei van onze arbeidsmarkt sterk vertraagt. De bevolking op beroepsactieve leeftijd zal zelfs krimpen, omdat een grote massa Belgen met pensioen gaat en er in verhouding minder jongeren beginnen te werken.’

De arbeidsproductiviteit, de output per gewerkt uur, groeide ook niet meer in de voorbije jaren. ‘Dat is geen typisch Belgisch fenomeen, want ook de rest van de eurozone, de VS en Japan kampen ermee. Ze is de hoofdoorzaak van de daling van onze potentiële groei.’

Zombiebedrijven

De Belgische economie wordt verder afgeremd door de aanwezigheid van tienduizenden zombiebedrijven. Dat zijn weinig productieve ondernemingen die alleen in leven blijven omdat ze dankzij de historisch lage rentestanden goedkoop kunnen lenen. ‘Deze bedrijven nemen kapitaal en arbeid weg uit de maatschappij, die elders beter kunnen ingezet worden’, schrijven de Belfius-onderzoekers.

Ook bedrijfsleiders op het terrein maken zich toenemende zorgen. ‘Het probleem van de zombiebedrijven wordt zwaar onderschat’, zegt een Vlaamse ondernemer. ‘Sommige kmo-leiders nemen de ondersteunende leningen op persoonlijke naam op zich. Daardoor valt de slechte toestand van hun bedrijf niet uit de officiële financiële cijfers af te leiden. Het kapseizen van het bedrijf leidt tot persoonlijke faillissementen, en dus persoonlijke drama’s.’

Technologie als aanjager?

De Belfius-researchers temperen de hoop op een technologische sprong die de productiviteit fors kan opkrikken. ‘De uitvinding van de elektrische auto zorgt er niet voor dat we sneller op onze bestemming geraken.’

‘Onze economie is ook omgeschakeld naar een grotere dienstensector en daar vallen minder productiviteitswinsten te halen. Het leveren van diensten is moeilijker te automatiseren dan het produceren van goederen. Denk maar aan ouderenzorg.’

Impact op regeringsvorming

De bescheiden economische vooruitzichten zijn slecht nieuws voor de federale regeringsvorming. Hoe lager de groei, hoe lager de belastinginkomsten.

‘Een van de redenen waarom de regeringsvorming zo moeilijk is geworden, is de vertraging van de Belgische economie’, zegt het researchteam van Belfius. ‘Onze overheid heeft groei nodig om haar tekorten en schulden weg te werken, en om de vergrijzingsfactuur te betalen.’