5 redenen waarom het geboortecijfer in China blijft dalen - ondanks de afschaffing van de eenkindpolitiek

De twintigers en dertigers in het China van vandaag zijn bijna allemaal enige kinderen.  De eenkindpolitiek werd in China ingevoerd in 1979 om de explosieve bevolkingsgroei van na de tweede wereldoorlog af te remmen. Alleen op het platteland en bij minderheidsgroepen bestonden er uitzonderingen op de maatregel. 

Het gevolg is dat de meeste jonge Chinezen zich niet kunnen voorstellen wat het is om op te groeien in een groot gezin. Zelf groeiden ze op als 'little emperors', het middelpunt van alle aandacht, in sommige gevallen het enige kleinkind van 4 grootouders. De overheid schafte de eenkindpolitiek wel af, maar voerde geen maatregelen in om grotere gezinnen te ondersteunen. De hele maatschappij blijft gericht op eenkindgezinnen. 

Kinderen opvoeden kost geld, in China nog meer dan in Europa. Met de stijging van de levensstandaard zijn ook de kosten voor huisvesting, onderwijs en gezondheidszorg pijlsnel de hoogte ingegaan. Tot de jaren 90 was onderwijs gratis, maar nu is dat niet meer zo. De meeste Chinese ouders geven bovendien een fortuin uit aan bijlessen, zodat hun kinderen op een topschool of universiteit terechtkomen.  

Ook gezondheidszorg is al lang niet meer gratis, en dokters en ziekenhuizen kampen met lange wachttijden. Wie sneller geholpen wil worden moet daarvoor extra geld op tafel leggen.  Na alle voedselschandalen kopen ouders nog altijd liever buitenlandse voedingsproducten - zeker als het over melkpoeder of babyvoeding gaat - en ook dat kost geld. En dan zijn er nog de privé pianolessen, taekwondo-les enzovoort.  

Lees verder onder de foto: 

Om die groeiende kosten te dragen, moeten beide ouders uit werken gaan. In China is dat sinds de machtsovername door de communisten al langer de norm. Maar door het gebrek aan kwaliteitsvolle kinderopvang, en het wegvallen van het familienetwerk, vallen carrière en kinderen steeds moeilijker te combineren. Veel jonge koppels kunnen zich enkel een woning permitteren ver van het centrum. En dus vertrekken ze elke ochtend voor dag en dauw naar het werk en komen pas laat weer thuis. 

Om het geboortecijfer op te krikken, lanceerde de overheid de jongste jaren campagnes onder het motto: "krijg kinderen voor het moederland", maar dat maakt voorlopig weinig indruk. Bedrijven zetten jonge vrouwen bovendien onder druk om niet zwanger te worden, om te vermijden dat ze peperdure moederschapsrust moeten betalen.  Jonge vrouwen staan dus voor een pijnlijke keuze: carrière of kinderen. 

Lees verder onder de foto: 

Chinezen trouwen steeds later maar gaan ook steeds vaker uit elkaar. Ook het aantal scheidingen in China bereikte een recordhoogte. Steeds meer jonge Chinezen trouwen helemaal niet meer, tot grote ergernis van hun ouders. Traditioneel werd van jongvolwassenen verwacht om de familielijn verder te zetten door een kind - lees een zoon - op de wereld te zetten.

Tegelijkertijd straft de overheid alleenstaande vrouwen die een kind (willen) krijgen. Zo moeten vrouwen een forse boete betalen als ze een kind op de wereld zetten buiten het huwelijk. Alleenstaande vrouwen krijgen ook geen toegang tot technologieën om hun eicellen te laten invriezen bijvoorbeeld. 

Met het dalende geboortecijfer volgt China de evolutie in een heel aantal buurlanden. In Japan krijgen vrouwen gemiddeld nog 1,5 kinderen, in Zuid-Korea is dat met 1,3 nog lager. Om een bevolking op peil te houden is een geboortecijfer van 2,1 nodig, in België lag het cijfer in 2018 op 1,7. In Japan is  28 procent van de bevolking intussen ouder dan 65.  Zowel in Japan als in Zuid-Korea is de bevolking intussen al aan het dalen. 

(Lees voort onder de video uit Het Journaal.)

Ondanks het historisch lage geboortecijfer, blijft de bevolking in China nog wel even groeien. Vorig jaar kwamen er 4,67 miljoen mensen bij. Er leven nu voor het eerst meer dan 1,4 miljard mensen. Maar de beroepsactieve bevolking is al 8 jaar aan het dalen. Als de trend zich doorzet, dan zal de bevolking in China op het einde van deze eeuw weer onder de 1 miljard duiken.