Boris Katsman

Nederlandse satelliet gaat controleren of zeeschepen niet te veel uitstoten

In Nederland gaan onderzoekers bekijken of ze de uitstoot van grote schepen kunnen controleren aan de hand van satellietbeelden. Sinds 1 januari mogen schepen over de hele wereld niet meer varen op brandstof die meer dan een halve procent zwavel bevat. Maar tot nog toe bestaat er geen goede manier om te controleren of ze zich midden op zee wel aan de regels houden. Met satellietbeelden moet dat wel mogelijk worden.

De scheepvaart is allerminst een groene sector. Grote schepen varen nog steeds op bunkerolie: een afvalproduct van olie-raffinaderijen. Goedkoop, maar wel sterk vervuilend. Naast CO2 spuwen schepen ook een hoop andere schadelijke stoffen de lucht in, zoals stikstofoxiden en zwaveldioxide. Zo zouden de 17 grootste containerschepen evenveel zwaveldioxide uitstoten als alle auto's ter wereld samen.

Maar sinds dit jaar zijn de regels wereldwijd strenger geworden. De brandstof voor schepen mag voortaan nog maximaal een halve procent zwavel bevatten, in plaats van 3,5 procent (op de Noordzee is dat sinds 2015 zelfs maar 0,1 procent, red.). Volgend jaar komen er strengere normen voor de uitstoot van stikstof.

"Maar tot nog toe bestaat er geen instrument om te controleren of een schip midden op zee zich wel aan die regels houdt", zegt universitair hoofddocent Folkert Boersma van de universiteit van Wageningen. "Als een schip dichtbij de kust komt, gaat de inspectie af en toe wel aan boord om de brandstof na te kijken, of via vliegtuigjes of helikopters wordt een staal van de rookpluimen genomen. Maar een schip kan midden op zee ook overschakelen op andere, veel vuilere brandstof. Dat gebeurde tot nu eigenlijk standaard."

Wetende dat ze in in de gaten worden gehouden, zullen rederijen zich beter aan de regels houden

Folkert Boersma, universitair hoofddocent Meteorologie en Luchtkwaliteit (Universiteit van Wageningen)

Daarom gaan de Nederlandse universiteiten van Leiden en Wageningen nu onderzoeken of ze satellietbeelden van rookpluimen kunnen herleiden tot uitstoot. Daarvoor gaan ze het Nederlandse meetinstrument Tropomi gebruiken, dat momenteel rond de aarde cirkelt aan boord van de Europese satelliet Sentinel 5-Precursor.

“Daarmee kunnen we bij windstil weer nu al de uitstoot van stikstofdioxiden meten van sommige individuele schepen op zee. We zijn ervan overtuigd dat dit op termijn ook mogelijk moet zijn voor zwaveldioxide,” zegt Boersma. Ook ons land speelt een rol. Het Koninklijk Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie leidt de analyse van de meetgegevens van zwaveldioxide.

Zelfs een schip dat 300 kilometer ver op zee ligt, kan luchtkwaliteit van Antwerpen beïnvloeden

Folkert Boersma, universitair hoofddocent Meteorologie en Luchtkwaliteit (Universiteit van Wageningen)

Over een jaar worden de eerste resultaten verwacht. Als de controle via satelliet werkt, kunnen ook andere landen gebruik maken van de gegevens. "De metingen zullen niet nauwkeurig genoeg zijn om overtredingen wettelijk vast te stellen. Maar het is wel de bedoeling dat de inspectie verwittigd wordt als een schip opmerkelijk meer schadelijke stoffen uitstoot. Zij kunnen dat schip dan wat meer in het oog houden en een nauwkeurigere controle uitvoeren", zegt Boersma. "Wetende dat ze in het oog gehouden worden, zullen rederijen zich ook sneller aan de regels houden.”

Dat de regels strenger worden, is een goede zaak volgens Boersma. "Zwaveldioxide is echt ontzettend schadelijk voor de gezondheid en kan ademhalingsproblemen veroorzaken. Zwaveldioxide draagt ook bij tot de hoeveelheid fijnstof in de lucht. En zelfs een schip dat 300 kilometer van de kust zwavel uitstoot, kan de luchtkwaliteit in een havenstad als Antwerpen of Rotterdam beïnvloeden."

Meest gelezen