SP.A-voorzitter Conner Rousseau en PS-voorzitter Paul Magnette

Een federale regering met PS én N-VA: een fata morgana of binnenkort realiteit?

Zit er een regering met de PS en de N-VA in de pijplijn? In zijn nieuwjaarstoespraak vorige week lijkt N-VA-voorzitter Bart De Wever een opening te hebben gemaakt. Ook PS-voorzitter Paul Magnette lijkt de deur op een kier te zetten. Heeft een coalitie met PS en de N-VA een kans?

analyse
Johny Vansevenant
Johny Vansevenant is politiek journalist bij VRT NWS.

Je moet het N-VA-voorzitter Bart De Wever nageven. Eén zinnetje in zijn nieuwjaarstoespraak van zaterdagavond zet nu al bijna een week de Wetstraat in rep en roer. 

Het werd geïnterpreteerd als "een opening" en "een uitgestoken hand". De Wever had het over een sterkere sociale zekerheid en gaf als voorbeeld hogere minimumpensioenen. Achteraf zei hij wel dat dit ook in het N-VA-programma staat, maar tijdens de kiescampagne was het allesbehalve een speerpunt van de partij, terwijl het dat wel was voor de socialisten.

Nu PS-voorzitter Magnette Bart De Wever heeft uitgedaagd te bewijzen dat hij volop sociale accenten wil leggen, lijkt de deur op een kier te staan. Maar de vraag blijft of een coalitie met PS en de N-VA ook maar enige kans maakt.

Tegen een muur praten

Toch bleef CD&V wel hameren op een regering met de N-VA. Ook de feitelijke nummer 1 van de partij, Hilde Crevits, zei dat met zoveel woorden. De angst dat "Vivaldi", met socialisten, liberalen, groenen en CD&V een echte "kamikazeregering" zou worden, zit er diep in. Volop moeten besparen om het gat in de begroting te dichten, om de vergrijzingkost en de klimaatfactuur te betalen, is op zich geen cadeau.

De angst dat "Vivaldi", met socialisten, liberalen, groenen en CD&V een echte "kamikazeregering" zou worden, zit er diep in

Maar als daar nog eens een oppositie-oorlogsmachine tegenover staat van N-VA en Vlaams Belang, zou zo’n regering maar heel moeilijk van de grond komen. De slogans over de "anti-Vlaamse belastingregering" en "het Waalse dictaat" zouden de Vlaams-nationalisten wel van stal halen. Terwijl CD&V, naast Open VLD, SP.A en Groen volop in de klappen zouden delen, omdat ze als Vlaamse minderheid "collaboreerden" met de Walen. 

PS-voorzitter Paul Magnette

Oorlog met links beu

Ook bij SP.A-toppers waren er volop twijfels te horen: "In de Vivaldi-regering met socialisten en groenen zitten we zeker comfortabeler om onze punten binnen te halen. Maar hoe kan je ooit nog verkiezingen winnen, als je de kleine helft van de Vlaamse kiezers de rug toe keert door in een regering te stappen die ze niet willen?"

Door de Antwerpse coalitie waarin N-VA en SP.A samen zitten was er al vertrouwen gegroeid. De Vlaamse socialisten vinden dat burgemeester Bart De Wever zijn engagementen correct nakomt. Voorzitter Conner Rousseau gaf tijdens zijn nieuwjaarstoespraak voor de Antwerpse SP.A-militanten een compliment aan zijn partijgenoten omdat ze mee besturen met de N-VA. Dat Bart De Wever zijn oorlog met links, lees met de socialisten, zo beu is, lijkt te kloppen in de ogen van Rousseau.

N-VA-voorzitter Bart De Wever
Belga

Toch heeft Bart De Wever bij de vorming van de Vlaamse regering een kans laten liggen om de basis te vormen van een federale regering met de socialisten. Hij vormde een regering met Open VLD en CD&V. Een kabinet met SP.A en CD&V had al de ruggengraat kunnen vormen van een Vlaamse meerderheid in een federale regering. Bij socialisten en CD&V is te horen dat Bart De Wever die formule serieus heeft overwogen, maar dat op aandringen van Jan Jambon toch gekozen is voor een regering met de liberalen in plaats van met de socialisten.

Er zijn geruchten dat SP.A de liberalen zou vervangen in de Vlaamse regering wanneer er federaal een regering met de N-VA en socialisten mogelijk is

Het West-Vlaamse duo Hilde Crevits en John Crombez hadden nochtans fel aangedrongen. Intussen zit N-VA-voorzitter Bart De Wever zo op ramkoers met zijn Open VLD-collega Rutten dat er zelfs geruchten zijn dat SP.A de liberalen zou vervangen in de Vlaamse regering wanneer er federaal een regering met N-VA en socialisten mogelijk is.

Hilde Crevits (CD&V) en John Crombez (SP.A)
Jasper Jacobs

CD&V geen vijfde wiel aan de wagen

Hoewel Bart De Wever de SP.A niet meenam in de Vlaamse regering, bleven de contacten goed met socialistische kopstukken zoals John Crombez en Johan Vande Lanotte. Vooral Vande Lanotte ging al als informateur volop voor een coalitie met de N-VA. Toen de pre-formateurs Bourgeois/Demotte het heft overnamen, kwam er alleen maar een dovemansgesprek en werd de Grand Canyon tussen de programma’s van PS en N-VA nog verder uitgediept. PS-voorzitter Magnette leek daarna helemaal voor paars-groen te gaan.

Het lukte bijna, maar de rechtervleugel van Open VLD wrong tegen en kersvers MR-voorzitter Bouchez gunde zijn Waalse concurrent Magnette geen snel succes in zijn strijd om de populairste Waal. Intussen bleef CD&V op de rem staan voor paars-groen. De partij had de indruk het vijfde wiel aan de wagen te zijn omdat Magnette eerst volop onderhandelde met de paars-groene partijen. Dat was toch het argument van CD&V om niet in een regering zonder de N-VA te stappen.

Informateurs Georges-Louis Bouchez (MR) en Joachim Coens (CD&V)
BELGA

Geen traditionele partijen in de oppositie

Blijkbaar hebben CD&V en SP.A elkaar gevonden in de angst dat een federale regering zonder de N-VA een kamikazeregering dreigt te worden. Wat als de gezamenlijke oppositie-oorlogsmachine N-VA/VB zo goed werkt dat beide partijen in 2024 meer dan 50 procent van de stemmen halen? Leidt dat dan tot een totale blokkering van het land zonder dat er nog veel onderhandelingsmarge is voor een ordentelijke staatshervorming? Wat blijft er dan nog over van de traditionele partijen?

Bovendien is er bij de "Vivaldi-regering" van socialisten, groenen, liberalen en CD&V geen enkele traditionele partij meer beschikbaar in de oppositie. Wie ontevreden is over het gevoerde regeringsbeleid heeft dan alleen nog maar de keuze tussen de N-VA, het Vlaams Belang en de PVDA. Als dit de grote winnaars zijn in 2024, hoeveel kans is er dan nog dat een federale regering nog ooit mogelijk is?

Volop SP.A-top op één lijn

Intussen horen we dat er volop contacten zijn tussen SP.A en CD&V én SP.A en N-VA. Niet alleen voorzitter Conner Rousseau maar zowat heel de partijtop wil een regering met N-VA een kans geven: John Crombez, Meryame Kitir, Freya Van den Bossche en op de achtergrond nog altijd Johan Vande Lanotte.

De SP.A hoopt er weer bovenop te komen met een goed draaiende federale regering

Het is dan ook geen toeval dat Vande Lanotte meteen in de Zevende dag zei dat de "uitgestoken hand" van N-VA-voorzitter Bart De Wever uitgeprobeerd moest worden. Kort daarop spraken Freya Van den Bossche en Conner Rousseau gelijkaardige taal. De SP.A hoopt er weer bovenop te komen met een goed draaiende federale regering. Als bijkomend voordeel kan concurrent Groen dan in de oppositie geen electorale vedetten kweken met ministerposten.

SP.A-voorzitter Conner Rousseau

Als de PS kon regeren met baby-Thatcher Verhofstadt…

SP.A is dan ook volop bezig met masseerwerk bij grote broer PS om toch maar in te gaan op de uitgestoken hand van N-VA-voorzitter Bart De Wever. De piepkleine opening van Magnette van gisterenavond is daar al het resultaat van. De PS-voorzitter beseft dat SP.A nodig is om te kunnen blijven zeggen dat de socialisten de grootste familie zijn. Kopstukken Rousseau, Kitir en Crombez waren dan ook op de PS-nieuwjaarsreceptie.

Een argument van SP.A is onder meer dat een coalitie met de liberaal Guy Verhofstadt mogelijk was, terwijl hij ooit de baarlijke duivel was voor de PS, want hij had de bijnaam van "baby-Thatcher" die de verzorgingsstaat wou ontmantelen. Waarom zou dan geen correcte deal mogelijk zijn met N-VA-voorzitter De Wever?

Toenmalige minister Laurette Onkelinx (PS) en premier Guy Verhofstadt (Open VLD)

De koning wil een stabiel land

Het koningshuis speelt op de achtergrond ook zijn rol. Waarom zaten de informateurs Coens/Bouchez bijna twee uur lang bij koning Filip terwijl hij gesprekken met informateurs meestal afhaspelt in een half uur? Waarom kregen de informateurs twee weken tijd in plaats van de eerst aangekondigde week om de uitgestoken hand van N-VA-voorzitter De Wever uit te testen?

De angst dat radicale partijen dan de bovenhand krijgen, is groot in het paleis

Het koningshuis is ook bang voor de gevolgen van de "Vivaldi"-coalitie tijdens de verkiezingen van 2024. De angst dat radicale partijen dan de bovenhand krijgen, is groot in het paleis. De koning heeft het liefst een gematigde N-VA in de regering. Het paleis kijkt niet alleen naar welke coalitie mogelijk is, maar houdt ook rekening met "de stabiliteit van het land". Ook voor koningen is het hemd nader dan de rok. 

Koning Filip

Quid N-VA?

Een belangrijk vraag blijft wel nog altijd "quid N-VA?". Hoe oprecht is de opening die Bart De Wever maakt? Hoe eensgezind is N-VA om met aartsvijand PS in een regering te stappen, een PS die wellicht niet al te veel zal toegeven omdat voorzitter Magnette nog altijd met paars-groen met CD&V in zijn achterhoofd zit?

Volgens het geruchtencircuit zijn er binnen N-VA voor- en tegenstanders van regeringsdeelname. Minister-president Jambon en fractieleider De Roover zouden zeer sceptisch staan tegenover die regeringsdeelname. Voorzitter De Wever is zo te horen een voorstander. Het zal zijn partij gematigder laten zijn, want in de  oppositie dreigt radicalisering zowel op het gebied van migratie als communautair.

Want in de oppositie wordt het met Vlaams Belang bikkelen om media-aandacht. De radicaalste dreigt dan te winnen. Daardoor zal N-VA heel erg hard lijken op Vlaams Belang en daardoor kan de partij centrumstemmen kwijt raken. 

Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA)
BELGA

SP.A "flinks" voor migratie

N-VA-kopstuk Theo Francken lijkt voor regeringsdeelname gewonnen. Hij wil een fors beleid in verband met migratie en veiligheid combineren met sociale maatregelen. Bij de N-VA beseffen ze dat het stemmenverlies aan het Vlaams Belang ook te maken had met een te hardvochtig sociaal beleid.

Bij de N-VA beseffen ze dat het stemmenverlies aan het Vlaams Belang ook te maken had met een te hardvochtig sociaal beleid

Volgens voormalig SP.A-voorzitter Crombez heeft VB het sociaal programma van zijn partij gekaapt met onder andere de 1.500 euro minimumpensioen. Dat Bart De Wever liet uitschijnen tijdens de kiescampagne dat de pensioenleeftijd nog hoger kon gaan dan 67 jaar heeft stemmen gekost, hoor je bij N-VA. De Wever wil dan ook sociale correcties toestaan.

Toeval of niet, John Crombez zei vorige week in De Krant van West-Vlaanderen dat zijn partij qua sociale bescherming links moest zijn en "flinks", dus harder, op het gebied van migratie en veiligheid. Crombez gaat ervan uit dat ook zijn opvolger Rousseau op die lijn zit. De mogelijkheid voor een akkoord ligt daardoor voor het grijpen. 

Vivaldi-lijm niet sterk na afwijzing Khattabi als rechter

Vraag is hoe PS en MR hierop zullen reageren. Bij de voorzitters Magnette en Bouchez staat de mindset nog altijd op paars-groen met CD&V. Blijven zij ervan uitgaan dat ze nog altijd op die formule kunnen terugvallen? Zullen PS en MR de N-VA ook wat staatshervorming gunnen op het gebied van veiligheid, politie en gezondheidszorg, want de partij van Bart De Wever kan toch niet helemaal met lege handen staan.

Zal MR kunnen instemmen met de voorbereiding van een nog verregaander staatshervorming na de verkiezingen van 2024? Zal MR-voorzitter Bouchez Open VLD willen lossen wanneer een coalitie met N-VA lukt? Want de socialisten en N-VA willen er de "overbodige" Vlaamse liberalen niet bij?

Dat voormalig Ecolo-co-voorzitster Zakia Khattabi niet de vereiste tweederdemeerderheid heeft gehaald om rechter te worden bij het Grondwettelijk Hof is al een vingerwijziging. Als alle liberale senatoren voor Khattabi hadden gestemd, dan was ze nu rechter. De Vivaldi-lijm bij de MR is dan toch niet zo sterk…

Benoit Hellings (Groen) en Zakia Khattabi (Ecolo)

Meest gelezen