Gezinshereniging is een zeer belangrijk migratiekanaal. In de periode waarin het Rekenhof de werking van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) hierover onderzocht – het jaar 2018 – kende België 32.373 ‘visums lang verblijf’ toe. 43 procent, of 13.946 visums, daarvan was bedoeld voor gezinshereniging.

Maar bij de toekenning van die visums loopt niet alles van een leien dakje. Het Rekenhof stelde vast dat de DVZ in dat jaar 311 visums toekende zonder dat de aanvraag was onderzocht. De reden daarvoor was dat de antwoordtermijn voor de visumaanvraag was verstreken, waarna het visum automatisch werd toegekend.

In 2017 gebeurde dat 72 keer. ‘Een verontrustende evolutie’, vindt het Rekenhof. ‘Het gaat immers om aanvragen voor gezinshereniging die de DVZ niet heeft onderzocht voordat het visum werd afgegeven.’

Aan gezinshereniging zijn tal van voorwaarden verbonden die afhangen van de situatie. Maar één van de belangrijkste is dat de persoon die anderen laat overkomen ‘toereikende, stabiele en regelmatige bestaansmiddelen’ moet hebben. Wie zijn partner laat overkomen, moet vandaag bijvoorbeeld een inkomen (los van eventuele uitkeringen) hebben van 1.524,61 euro.

Gebrek aan organisatie

De antwoordtermijn voor visumaanvragen, en dus de periode waarin het onderzoek naar de voorwaarden moet gebeuren, is in de praktijk negen maanden. Dat is al drie maanden meer dan de wettelijke termijn van zes maanden. Die werd in 2016 opgetrokken om tegemoet te komen aan de grote werklast.

Niet alleen met de visums gaat de DVZ de mist in. Ook bij de beoordeling van de verblijfsaanvragen, de volgende stap in het proces, wordt de antwoordtermijn overschreden, en worden aanvragen dus automatisch goedgekeurd. Hoe vaak dat gebeurt, weet de DVZ zelf niet. Het Rekenhof voerde daarom een steekproef uit van vijftig dossiers en stelde vast dat in minstens twaalf daarvan de termijnoverschrijding leidde tot een automatische goedkeuring.

‘Zowel voor visums als voor verblijf hanteert de DVZ een systeem van stilzwijgende positieve beslissingen’, schrijft het Rekenhof. ‘Dat is in strijd met goed bestuur.’ De doorlichting stelde ook vast dat de opvolging van verblijfsdossiers ontoereikend is ‘wegens een gebrek aan supervisie en organisatie’.

De Dienst Vreemdelingenzaken verklaart de manco’s door een gebrek aan middelen. ‘De werklast weegt op de beschikbare medewerkers van de diensten.' Ook ontslagnemend minister van Asiel en Migratie Maggie De Block (Open VLD) reageerde op het rapport. Zij wil nagaan welke strategie en algemene beleidslijnen moeten worden uitgetekend naar aanleiding van de problemen.