Wallonië verzet zich opnieuw tegen handelsakkoord van Europese Unie: wat is er aan de hand? 4 vragen en antwoorden
"Voor Wallonië is het neen." Waals minister-president Elio Di Rupo (PS) is heel duidelijk: Wallonië zal niet instemmen met het handelsakkoord van Europa met de Zuid-Amerikaanse Mercosur-landen, tenminste in zijn huidige vorm. Een nieuw hoofdstuk, drie jaar na het Waalse verzet tegen het CETA-handelsakkoord met Canada? Wij zochten antwoorden.
1. Wat is dat akkoord met de Mercosur-landen waar het over gaat?
"Cars for cows". Auto's in ruil voor koeien, zo wordt het handelsakkoord wel eens samengevat dat de Europese Unie sloot met de zogenoemde Mercosur-landen Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay. Over de handelsdeal wordt al twintig jaar gedebatteerd, tot er afgelopen juni een politiek akkoord werd gesloten.
Europa zou door het akkoord makkelijker auto's, chemicaliën, geneesmiddelen en machines kunnen uitvoeren naar de Zuid-Amerikaanse landen. In ruil daarvoor heft Europa lagere belastingen en soms zelfs nultarieven op rundsvlees, gevogelte en suiker uit die landen. De twee partijen engageren zich bovendien om het klimaatakkoord van Parijs na te leven.
2. Waarom verzet Wallonië zich tegen het akkoord?
"We willen het Waalse rundsvlees beschermen", vatte Waals minister-president Elio Di Rupo (PS) het gisteren samen op de RTBF-radio. Di Rupo vreest dat er op een "massieve manier" rundsvlees zal worden ingevoerd door de Mercosur-deal, waardoor de 9.000 rundsfokkerijen in Wallonië hevige concurrentie krijgen.
Wallonië heeft nog andere bezwaren. De regering vraagt zich af of werknemers zich wel voldoende kunnen verenigen in vakbonden in de betrokken landen.
Net als de Boerenbond spreekt Di Rupo ook over voedselveiligheid, en het gebruik van pesticiden, hormonen en antibiotica bij de productie van het Zuid-Amerikaanse vlees.
Daarnaast staat de Braziliaanse president Jair Bolsonaro bekend als klimaatscepticus. De Waalse regering twijfelt dan ook "aan de engagementen om het klimaatakkoord van Parijs uit te voeren en een einde te maken aan de illegale ontbossing, zeker in het licht van het milieubeleid dat het land tot nu toe voerde."
Wallonië staat niet alleen met die kritiek. Ook in Oostenrijk en Ierland werden er al moties aangenomen om het handelsakkoord tegen te houden. Gelijkaardige argumenten zijn te horen in het Europees Parlement, waar de groene fractie, de linkse GUE-fractie en de socialistische fractie zich tegen de deal verzetten zoals hij er nu ligt. De socialisten - de op één na grootste familie in het Europees Parlement - vragen dat Brazilië eerst zijn beleid rond het Amazonewoud verandert, en dat de voorwaarden rond duurzaamheid meer afdwingbaar worden.
3. Heeft Wallonië een punt?
Dat is een politieke vraag. Voormalig Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) verdedigt de deal, en noemt het standpunt van Di Rupo "protectionistisch": "In Vlaanderen hangt 1 op de 3 jobs af van uitvoer. Wallonië wil ons daarin bijbenen, maar sluit zich telkens opnieuw af. Dat is een verkeerd signaal", vindt Bourgeois. "Als er een verstoring ontstaat van de markt, mag elk land een vrijwaring vragen." Hij ziet dan ook "geen gevaar" voor de Waalse boeren.
"Het akkoord kan net dienen als "hefboom voor mensenrechten, arbeidsrechten, duurzaamheidscriteria en productnormen", gelooft de oud-minister-president. "Zonder de Mercosur-onderhandelingen was Bolsonaro al lang uit het akkoord van Parijs gestapt."
In het Europees Parlement is Bourgeois ook rapporteur voor het handelsakkoord met Vietnam, dat overigens vandaag in de commissie Internationale Handel werd goedgekeurd. Ook van dat akkoord zegt Bourgeois dat het "vooruitgang zal bieden op het gebied van arbeid- en mensenrechten".
Zonder de Mercosur-onderhandelingen was Bolsonaro al lang uit het akkoord van Parijs gestapt
Eenzelfde geluid horen we bij Guillaume Van der Loo van de onafhankelijke Europese denktank CEPS. "Het gaat om een verlaging van de tarieven op 100.000 ton rundsvlees per jaar. Dat is 1,3 procent van de rundsconsumptie in de EU", zegt hij. "Het is niet dat de Europese markt overspoeld zal worden."
Met de voorwaarden rond duurzaamheid is het anders gesteld, gelooft Van der Loo: "Die bepalingen zijn niet echt afdwingbaar: als de partijen het klimaatakkoord niet respecteren, kan dat niet leiden tot sancties of een opschorting van de deal."
Waals Parlement verwerpt Europees Mercosur-akkoord
4. Kan Wallonië het akkoord blokkeren?
In principe wel. Er is sinds juni een voorlopig politiek akkoord over de Mercosur-deal. Maar daarmee gelden de handelsafspraken nog niet. Eerst moeten de lidstaten (via de Europese Raad) unaniem het akkoord ondertekenen. Tegen de lente moet die knoop worden doorgehakt.
Daar kan Wallonië, door zich te verzetten tegen de Belgische goedkeuring, al een eerste keer zijn veto laten gelden. België is namelijk het enige land waar de regio's ook een doorslaggevende stem hebben.
Ook Oostenrijk en Ierland uitten al hun bedenkingen. "Maar Europa is goed in het vinden van last-minute, creatieve oplossingen", weet Van der Loo, die heel wat "Europese diplomatieke machinerie" verwacht.
Stel dat de Europese Raad het akkoord toch ondertekent, dan treedt het grootste deel van de Mercosur-deal en ook de vrijere import van rundsvlees in werking. Maar dan nog heeft Wallonië een stok achter de deur.
Nadat de Europese Raad akkoord gaat, moet de deal onder andere door het Europees Parlement nog eens worden "geratificeerd". "En ik denk niet dat er vandaag een meerderheid in het parlement dit handelsakkoord steunt", vatte SP.A-parlementslid Kathleen Van Brempt de stand van zaken daar in december samen.