Wetsdokters oordelen op euthanasieproces: ‘De artsen hebben een juist besluit getrokken’

Het leek een mineur incident. Op vraag van Jef Vermassen somde Wim Distelmans dinsdagavond achteloos de namen op van de leden van de federale controle- en evaluatiecommissie euthanasie (FCEE) toen die samenkwam op 3 augustus 2010. Die oordeelde toen dat bij de euthanasie van Tine Nys (38) op 27 april van dat jaar aan de wettelijke voorwaarden was voldaan. De laatste naam die hij noemde was die van Fernand Keuleneer, nu de advocaat van de zussen van Tine Nys.

Vermassen: “Hém daar?!”

Keuleneer zetelde effectief van 2002 tot 2012 in de FCEE en was op de bewuste vergadering aanwezig. “Hij kende de familie Nys toen nog niet eens”, reageerde Joris Van Cauter, advocaat van de ouders. “Er zit zes jaar tussen.”

Opus Dei

Maar daar gaat het dus niet om. Ook al lijkt het erop dat tijdens de vergadering met geen woord is gerept over de zaak-Nys, had Keuleneer met een voorsprong van meer dan 9 jaar toegang tot haar euthanasiedossier. Het valt theoretisch ook niet uit te sluiten dat hij als een mol binnen de FCEE tien jaar lang duizenden dossiers heeft zitten screenen op administratieve zwakheden en een situatie waarin de euthanasie manifest was uitgevoerd tegen de wil van de familie in. Een situatie die hij op een dag voor de rechtbank kon brengen.

Dat heet procesvoordeel, en na een gesprek met de stafhouders in Gent en Brussel werd besloten dat Keuleneer zich moet terugtrekken uit de zaak. Voortaan verdedigt Van Cauter zowel de ouders als de zussen. Keuleneer nam plaats tussen het publiek.

Keuleneer beschuldigde op de eerste dag van het proces artsen Jo Van Hove (59), Frank D. (58) en Godelieve Thienpont (67) ervan dat ze “mensen de dood in loodsen”. Hij gaf in 2008 een lezing over de Belgische euthanasiewetgeving voor Opus Dei. Met zijn exit lijkt de toon iets minder agressief te worden, maar de kernvraag blijft hoe 12 juryleden volgende week gaan antwoorden op de vraag of bij de euthanasie van Tine Nys de wettelijke voorwaarden zijn gerespecteerd. Vinden minstens 8 onder hen van niet, dan rest hen niet direct een andere keuze dan op zijn minst de Sint-Niklase huisarts Jo Van Hove schuldig te achten aan gifmoord.

Juryvragen

Op dag 5 viel op hoe bijna alle vragen van de juryleden draaien rond één en hetzelfde vraagstuk: was Tine Nys werkelijk ongeneeslijk ziek? Ze werd 16 keer opgenomen in de psychiatrie, ondernam 6 zelfmoordpogingen, nam geen medicatie meer, was haar spullen aan het verdelen onder vrienden en had van elk van hen afscheid genomen.

Wat Tine zelf absoluut wou, lijkt volkomen duidelijk. Of de juryleden haar levenseinde een kleine 10 jaar later beoordelen als een goed idee is een andere kwestie. Juryleden stelden aan Kurt Audenaert, op de spoed in het UZ Gent verantwoordelijk voor de opvang van mensen met een euthanasiewens of suïcidaal zijn, vragen als:

“Kan een zelfmoordpoging ook een vorm van aandacht trekken zijn van de omgeving?”

“Is het aannemelijk dat de diagnose van autisme betwistbaar is?”

“Beantwoordde zij dan toch niet aan de voorwaarden voor collocatie? Aan die voorwaarden lijkt toch te zijn voldaan?”

Als dit binnen de jury de overwegende gedachte is, dat Tine Nys niet ongeneeslijk ziek was, dan valt 1 van de 4 basisvoorwaarden voor een wettelijk verlopen euthanasie weg.

Tegenstrijdig

Loopt er door dit proces de evidente breuklijn rond zelfbeschikkingsrecht, dan is er ook nog een andere. Die van psychiaters  die anders over autisme denken dan andere psychiaters.

“Tine was niet ongeneeslijk ziek”, zo betoogde Ariane Bazan, professor klinische psychologie aan de ULB., en ingehuurd door de familie Nys. “Ze had geen autisme, maar borderline. Borderline, een hechtingsstoornis, is geneselijk.”

Nietes, Tine Nys had wel autisme, zei psychiater Erik Thys (KU Leuven): “Bij vrouwen kan je autisme gemakkelijk wissen. Het wordt vaak gezien als borderline.”

Volgens Kurt Audenaert kan autisme wel degelijk leiden tot extreem lijden. “Op een bepaald moment wordt het: ik hoor er niet bij, de samenleving waar ik zo graag deel van wil uitmaken wil mij niet.”

Gerechtsexperten

En daarna kwamen een college van gerechtsexperten, bestaande uit Paul Cosyns, Tom Balthazar en Werner Jacobs. Zij vervingen de initiële experten die vrij categoriek oordeelden dat de euthanasie bij Tine Nys onwettig was verlopen, maar kwamen verrassend tot een totaal andere conclusie. “Voor de borderline bevond Tine Nys zich in een medisch uitzichtloze toestand”, zei Cosyns. “De artsen hebben een juist besluit getrokken over wat bij deze diagnose wettelijk was. De artsen waren ook onafhankelijk van elkaar en behalve dokter D. ook onafhankelijk van de patiënt, zoals de wet voorziet.”

Tom Balthazar: “Er is wat verwarring over wie de behandelende arts was, en als de verhalen zoals ze door de familie zijn weergegeven kloppen, was er die avond zelf een gebrek aan sereniteit.”

Werner Jacobs: “Laat het ons zo stellen, het heeft geen schoonheidsprijs gewonnen.”

Paul Cosyns: “Maar het toedienen van de medicatie is zeer correct gebeurd, zoals het hoort.”