Coronavirus. Van symptomen tot incubatietijd. Dit zijn alle feiten op een rij

Wat is een coronavirus?

Coronavirussen zijn gewone verkoudheidsvirussen. Alleen zijn er ook bijzondere vormen van. SARS en MERS zijn bijvoorbeeld allebei ziektes die door een coronavirus worden veroorzaakt. 

Ook COVID-19 past in dat rijtje. Dat is een tot voor kort onbekend coronavirus dat in China in december 2019 werd overgedragen van dier op mens. Daarna muteerde het virus en werd het overdraagbaar van mens tot mens. 

Hoe gevaarlijk is dit virus?

Wat maakt Covid -19 anders dan pakweg een griep, waar je tenslotte óók ziek van wordt? In één woord: onvoorspelbaarheid. Er is zoveel onbekend over het virus dat indijken voorlopig de enige optie is. 

Hoe dodelijk de ziekte precies is, weten we niet zeker. Omdat er nog ernstig zieken in het ziekenhuis liggen, en omdat er allicht veel patiënten zijn zonder of met milde symptomen die niet in de statistieken zitten. De ‘taart’ van besmette patiënten is dan groter, het percentage sterfgevallen dus kleiner.

Een groot probleem is dat mensen nog geen weerstand hebben tegen dit nieuwe virus. Met andere woorden: iedereen kan besmet worden op zeer korte tijd. Vandaar dat overal ter wereld voor vormen van lockdown werd gekozen. Door de contacten te beperken, beperk je ook de kans dat het virus zich verder verspreidt. Op die manier vermijd je dat mensen massaal ziek worden, en de ziekenhuizen op limieten van hun capaciteit botsen.

Wat kan ik doen om besmetting te voorkomen?

Je kan een aantal voorzorgsmaatregelen treffen om het risico op besmetting te verkleinen:

• Regelmatig de handen wassen, niet alleen na het toiletbezoek;

• Anderhalve meter afstand houden van een ander;

• Draag een mondmasker waar je die afstand niet kan houden, zoals op het openbaar vervoer;

• Mensen niet kussen, geen hand geven of er te dicht bij komen;

• Niet ziek gaan werken;

• In je elleboog niezen of hoesten als je geen zakdoek hebt;

• Papieren zakdoekjes waarin je niest of hoest telkens meteen weggooien.

• Behoor je tot een risicogroep (65-plussers, diabetici, personen met hart-, long- of nieraandoeningen, personen met een verzwakt immuunsysteem…)? Wees dan extra voorzichtig. Er zijn geen wetenschappelijke aanwijzingen dat zwangere vrouwen meer risico lopen om ziek te worden door het coronavirus.

Niet doen: grootouders inschakelen voor kinderopvang. Baby’s en kinderen kunnen ook besmet geraken met het coronavirus, maar lopen weinig risico om erg ziek te worden. Ze kunnen wel gemakkelijk het virus doorgeven, zelfs als ze geen symptomen vertonen. Oudere mensen zijn een risicogroep (zie hieronder) en daar moet je dus extra voorzichtig mee zijn om besmetting te vermijden. 

Weten we echt hoeveel Belgen besmet zijn?

Neen. Want niet iedereen wordt getest. In het begin werden vooral mensen getest die ziek waren én een besmette regio bezocht hadden, of die in contact kwamen met een officieel besmette persoon. Intussen is de testcapactiteit fors opgedreven maar ook nu wordt wellicht nog niet iedereen getest die besmet is. Dat komt onder meer omdat heel wat mensen nooit symptomen vertonen. Het werkelijke aantal coronabesmettingen in ons land ligt sowieso een pak hoger dan de officiële cijfers.

Wat zijn de symptomen van Covid-19?

Het begint zo’n twee dagen tot zelfs twee weken na de besmetting en het kan voelen als een griep. Veel voorkomende symptomen zijn koorts en een droge hoest. 

Er kan sprake zijn van vermoeidheid. Andere mogelijke symptomen zijn keelpijn, vermoeidheid, kortademigheid, hoofdpijn, diarree en het ophoesten van bloed en slijm.

Ruim acht op de tien keer blijft het daarbij en ebt de ziekte vanzelf weer weg, blijkt uit de voorlopige cijfers. Hoelang dat duurt, verschilt per persoon. Doorgaans een dag of vijf, gevolgd door nog wat dagen in bed. Bij milde symptomen hebben mensen keelpijn, lichte hoest en koorts tot 38,0 °C. Bij matige symptomen ontstaat soms een longontsteking waarbij geen opname in het ziekenhuis vereist is. 

Bij sommige mensen wordt het erger, vooral bij 60-plussers. Zij voelen steeds meer benauwdheid. Het immuunsysteem gaat in hyperreactieve modus. De koorts wordt hoger en er bestaat kans op een virale longontsteking. Dat kan leiden tot een virale longontsteking of ARDS, het ‘acute respiratory distress syndrome’, een ernstige complicatie waarbij de longen zich vullen met vocht en ontstekingsafval. 

Hoe raak je besmet met het coronavirus?

Er wordt aangenomen dat het virus van mens tot mens overgedragen wordt via kleine druppeltjes die de lucht in gelanceerd worden als een besmet persoon hoest of niest. Die druppels kunnen tot één meter ver vliegen. 

Via die druppeltjes komt het COVID-19-virus terecht in de lucht, oppervlakken en op voorwerpen. Wie die druppeltjes inademt of via de handen in de mond, neus of ogen binnenkrijgt, kan besmet raken met het virus. 

Intussen is duidelijk dat het besmettingsgevaar het grootst is als we langere tijd met meerderen in een kleine of slecht verluchte ruimte vertoeven. Dan blijven de druppeltjes ‘hangen’ en circuleren. 

Op karton kan het virus ongeveer een dag overleven. Maar op plastic en roestvrij staal kan het tot wel drie dagen overleven. Oppassen geblazen dus bij ziekenhuisinstrumenten, palen in de bus of tram of je plastic smartphonehoesje.

Wat is de incubatietijd van het virus?

“Dat hangt af van de symptomen”, zegt viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven). “De incubatietijd, wanneer je nog geen symptomen hebt, duurt gemiddeld ongeveer 5,2 dagen. Dat kan wat korter zijn, of wat langer. Je kan dus bijna een week rondlopen met het virus zonder het zelf te beseffen. Je gaat dan niet hoesten of niezen, waardoor het virus in de keel blijft zitten.”

Belangrijk: je kan het virus dus ook doorgeven als je (nog) geen symptomen hebt.

Wat als je symptomen hebt?

Blijf thuis. Ga niet meteen naar de dokter. Bel naar je huisarts en leg uit welke symptomen zijn opgedoken. Nu de testcapaciteit is opgevoerd, is de kans groot dat je getest zal worden op het coronavirus. Binnen de 48 uur zou je het resultaat van die test moeten kennen. Vervolgens zal je huisarts achterhalen of je thuis kan uitzieken of een directe ziekenhuisopname nodig hebt. 

Hoe dodelijk is het virus?

Volgens de jongste tellingen overlijdt zo’n 2 procent van de patiënten. Maar die getallen zijn nog voortdurend in beweging.

Met de huidige sterfte zou de nieuwe ziekte op één lijn komen met de Spaanse Griep van 1918, die dodelijk was in zo’n 1 tot 2 procent van de gevallen. Ter vergelijking: de ‘gewone’ seizoensgriep kost ongeveer 0,1 procent van de patiënten het leven, de longziekte SARS was dodelijk in 9,6 procent van de gevallen.

Hier ziet u de jongste cijfers over besmettingen en overlijdens:

Gaan alleen ouderen eraan dood?

Meestal wel. Volgens de huidige inzichten komt de ziekte minder voor onder kinderen, en treft de aandoening vooral vijftigers of ouderen.

Toch waarschuwt de Wereldgezondheidsorganisatie jongeren dat ze niet immuun zijn voor de ziekte. Er zijn ook al jongere mensen, zelfs kinderen, overleden aan de ziekte, maar dat zijn uitzonderingen.

De kans om te overlijden aan de ziekte loopt steil op met de leeftijd: 

Jonge kinderen: zo goed als 0 procent

Mensen onder de 50: 1 procent

70-plussers: 8 procent

80-plussers: 15 procent

Ook onder diabetici en mensen met hart- en vaatziekten is de sterfte flink verhoogd. En in China bleek het risico op sterfte bij mannen drie tot vier keer hoger dan bij vrouwen. 

Lopen zwangere vrouwen een groot risico?

Zwangere vrouwen hoeven zich geen extra zorgen te maken. Onder de erg zieke patiënten zijn weinig zwangere vrouwen. 

Wat met kleine kinderen?

Er zijn nog geen aanwijzingen dat het coronavirus gevaarlijker is voor de allerjongsten. Ze lopen zelfs weinig risico om erg ziek te worden. Ze kunnen het virus wel gemakkelijk doorgeven. Bij symptomen hou je hen best gewoon thuis. 

Hoe besmettelijk is het virus?

Het nieuwe coronavirus is een erg besmettelijk virus. Het kan van mens naar mens springen via ‘druppelbesmetting’. Via inademing van onzichtbaar kleine slijmdruppeltjes die de patiënt uit de longen lanceert bij het hoesten, via handen die zulke druppeltjes opvangen, of via gladde oppervlakken zoals deurkrukken en kranen, waarop de virusdeeltjes nog uren tot dagen kunnen overleven. Je zit aan een handvat, kriebelt aan je neus, ademt in, en het virus is binnen.

Hoe snel verspreidt het virus zich?

Alles hangt af van hoeveel gezonde mensen een zieke patiënt gemiddeld besmet. Tijdens de piek ins ons land infecteerde elke zieke in ons land gemiddeld 2 à 3 mensen. Door de maatregelen is dat ‘reproductiegetal’ intussen gedaald tot onder de 1. Daardoor is de epidemie vertraagd. Het is afwachten of de versoepeling van de maatregelen ertoe leidt dat dat reproductiegetal opnieuw stijgt. Belangrijk is dat het onder de 1 blijft.

Ook belangrijk: tijdens de incubatietijd is het virus al overdraagbaar. Dat is de periode tussen infectie en het optreden van de eerste symptomen. Kort gezegd: wie ziek is, kan al mensen besmetten zonder zelf symptomen te voelen. Voor dit virus is de incubatietijd gemiddeld 5,2 dagen, maar de periode varieert van patiënt tot patiënt. Bovendien zijn er ook heel wat mensen die het virus wel dragen maar zelf nooit symptomen vertonen.

Is er een behandeling?

Nee. Tegen een virus bestaat geen medicijn: het enige wat erop zit, is het laten uitrazen, totdat het eigen immuunsysteem de juiste moleculaire ‘sleutel’ vindt om de virusdeeltjes vast te pakken en ze te doden.

Wat wel kan, is het lichaam een handje helpen. Rusten, goed drinken, de pijn stillen en de koorts dempen. En, bij de zieksten, de longen op gang houden met extra zuurstof of beademingsapparatuur.

Er zijn nu wel steeds meer aanwijzingen dat antivirale medicatie in zicht is. De laatste weken zijn vooral in China en Italië tientallen studies gestart met bekende bestanddelen en medicatie tegen onder andere aids en ebola. Met de dag zien testresultaten er beter uit. 

Wanneer is er een vaccin?

De wetenschap probeert supersprinter SARS-CoV-2 verwoed in te halen. Weinig experts achten het haalbaar dat er al voor het einde van het jaar een vaccin op de markt is. Op een vaccin dat ons beschermt is het nog anderhalf jaar wachten. 

Vandaar dat het zo belangrijk is om tot die tijd de verspreiding van het virus zoveel mogelijk te beperken door social distancing-maatregelen waarbij anderhalve meter afstand wordt gehouden, sociale contacten beperkt worden en grote bijeenkomsten worden gemeden.