Bloed, plasma of bloedplaatjes doneren? Dit is alles wat u moet weten

Eerst moet u bepalen of u wel bloed mág geven. Om ervoor te zorgen dat de donatie veilig verloopt voor zowel de donor als de ontvanger mag u in bepaalde gevallen geen bloed, plasma of plaatjes geven. Dit zijn de voornaamste voorwaarden:

• Leeftijd: Bloeddonoren moeten tussen de 18 en 65 jaar zijn. Als u ouder bent dan 65 mag u enkel bloed geven als u ooit al donor was en uw laatste donatie minder dan 3 jaar geleden plaatsvond. 
• Lichaamsgewicht, lengte en geslacht: Of en hoeveel bloed u mag geven, wordt berekend via de formule van Nadler die rekening houdt met uw gewicht, lengte en geslacht. Bent u te klein of te licht, dan zal u minder of geen bloed mogen doneren. 
• Operaties: Als u een kijkonderzoek of –operatie hebt ondergaan, moet u 2 tot 4 maanden wachten tot u weer mag doneren. 
• Tandartsbezoek: Na een tandartsbezoek bestaat de kans dat u even niet mag doneren. Als u een tand hebt laten vullen, dan moet u 1 dag wachten. Hebt u een tand laten trekken, dan zal u 7 dagen moeten wachten.  
• Zwangerschap: Zwangere vrouwen mogen tijdens hun zwangerschap en tot 6 maanden na de bevalling geen bloed, plasma of plaatjes geven. 
  
• Behandeling met naald: Na het plaatsen van een tattoo, piercing of permanente make-up moet u 4 maanden wachten om te doneren.
• Contact met bloed: Als u zich verwond hebt met een naald of scherp voorwerp waarop bloed zat van iemand anders of wanneer u door iemand werd gebeten, moet u 4 maanden wachten.
• Ziektes: Als u aids hebt of hiv-positief bent, zal u nooit bloed mogen geven. En ook als u ooit hepatitis B, C of syfilis hebt gehad of er positief op getest werd, mag u geen bloed meer geven. Als u (symptomen van) de ziekte van Lyme had, dan moet u 4 weken wachten.
• Druggebruik: Als u ooit drugs hebt ingespoten, mag u geen bloed meer geven. Na het snuiven van drugs mag u 4 maanden geen bloed geven.
  
• Seks: U mag 4 maanden geen bloed, plaatjes of plasma meer geven als u net een nieuwe seksuele partner hebt of als u een soa hebt opgelopen. Als u een man bent en net seks hebt gehad met een andere man, moet u 1 jaar wachten. 

Om onnodige verplaatsingen te voorkomen, kijkt u dus best even op voorhand of u voldoet aan de belangrijkste voorwaarden om bloed, plaatjes of plasma te mogen geven. Een handige tool daarvoor is de donorzelftest van het Rode Kruis. Hoe dan ook zal u juist voor u bloed gaat geven een gelijkaardige vragenlijst moeten invullen. De aanwezige arts zal op basis van uw antwoorden en een kort onderzoek bepalen of u effectief mag doneren.

Ja! Al het bloed dat het Rode Kruis ontvangt, kan levens redden, maar er zijn bloedgroepen waarvan er minder of juist meer in voorraad is. 

Heeft u O-negatief, dan bent u een heel gewenste donor want u mag aan alle andere bloedgroepen doneren. Dit bloed wordt daarom ook vaak gebruikt bij ongevallen waarbij er geen tijd meer is om de bloedgroep van de slachtoffers te achterhalen. 

Verder zijn alle negatieve bloedgroepen gewild omdat minder mensen een negatieve bloedgroep hebben. Ongeveer 15 procent heeft een negatieve bloedgroep, 85 procent een positieve. Daardoor staat de voorraad vaker onder druk. 

Maar ook de andere bloedgroepen zijn absoluut welkom en zeker in bepaalde periodes. Vooral tijdens en na vakanties is het Rode Kruis op zoek naar bloeddonoren, maar ook na of voor verlengde weekends. Dat komt omdat donoren dan veel activiteiten plannen en minder tijd hebben of op vakantie gaan waardoor ze even uitgesloten worden van donatie. 

Januari is ook vaak een periode waarin de bloedvoorraad onder druk staat. De feestdagen zijn dan net achter de rug en de griep is in het land, dus ook dan zijn er minder donoren beschikbaar. 

Aha, u bent al ver gekomen en nog altijd vastberaden om bloed te geven? Dan is de volgende stap om te kijken waar u moet zijn. Elke weekdag kan u terecht op meer dan 20 verschillende locaties in Vlaanderen om uw bloed, plasma of plaatjes te doneren. Op het kaartje hieronder kan u alvast de donorcentra en openingsuren bij u in de buurt vinden. Er zijn ook regelmatig inzamelacties op andere plaatsen, daarvoor raadpleegt u best de website van het Rode Kruis.

Een bloeddonatie duurt ongeveer een uur en verloopt altijd volgens een aantal stappen. Bij aankomst in het donorcentrum of een inzameling bij u in de buurt, houdt u best uw identiteitskaart klaar, want u zal zich eerst moeten aanmelden.

Vervolgens zal u een medische vragenlijst moeten invullen en gaat u langs bij de aanwezige arts. Die overloopt uw antwoorden en checkt nog even uw bloeddruk, pols en gewicht. Daarna beslist de dokter of u wel of niet mag doneren.

Hebt u toestemming om bloed, plaatjes of plasma te geven? Dan is het moment nu aangebroken. De bloedafname zelf duurt niet langer dan 12 minuten. (Een plasma- of plaatjesafname duurt wel iets langer. Ongeveer 30 tot 45 minuten voor plasma en 1 tot 1,5 uur voor bloedplaatjes).

Achteraf krijgt u nog een drankje om uw vochtbalans te herstellen. U rust best nog een kwartiertje voor u weer naar huis gaat. 

Oef, het zit er op! De eerste uren na uw donatie gunt u zichzelf best wat rust zodat uw lichaam kan recupereren. Vlak na de afname is de transportcapaciteit voor zuurstof immers lager. U wacht best ook 12 uur voor u een lichamelijke of sportieve activiteit uitvoert want uw bloeddruk kan lager zijn. En ook te lang rechtstaan vermijdt u best de eerste 4 uur. Zo voorkomt u duizeligheid, bloeddrukdaling en bewustzijnsverlies.

Naast het redden van mensenlevens, krijgt u van het Rode Kruis bij iedere donatie een “dank-u-bon”. Deze kan u sparen en inruilen voor een geschenk naar keuze. Dat kan gaan van kleurpotloden of een strandlaken tot tickets voor de film, pretpark of dierentuin. De lijst van verschillende prijzen en het aantal bonnetjes dat u daarvoor nodig hebt, kan u hier vinden.

Als donor kan u ook deelnemen aan verschillende acties en evenementen. Zo is er elk jaar het Rode Kruisfeest waar u met het hele gezin naar toe kan om kennis te maken met andere donoren en om ervaringen uit te wisselen. 

Heeft u de smaak helemaal te pakken en wil u in de toekomst vaker bloed geven? Tussen verschillende donaties moet u uw lichaam wel even rust geven. Na elke bloeddonatie moet u minstens 2 weken wachten voor u opnieuw bloed, plasma of plaatjes mag doneren. U mag maximum 4 keer per jaar bloed geven. 

Hebt u een combinatie van bloed, plasma en plaatjes gegeven? Dan moet u 28 dagen wachten om opnieuw plasma of bloedplaatjes te geven en minstens 2 maanden om opnieuw bloed te geven. 

Uw bloed wordt gebruikt om mensen te helpen die bijvoorbeeld door een operatie of ongeval veel bloed verloren hebben. Eén zakje bloed kan tot 3 mensenlevens redden. 

Bloed kan 42 dagen bewaard worden, plaatjes 5 dagen en plasma wordt ingevroren en kan daardoor anderhalf jaar bijgehouden worden. Als uw bloed, plasma of plaatjes binnen die periode niet gebruikt konden worden, gaat het naar een labo voor onderzoek. Uw bloed komt hoe dan ook van pas!