Christoph D’Haese roept carnavalisten op ‘niet te kwetsen om te kwetsen’

Aalst carnaval gaat zondag voor de 92e keer van start, maar dat zal dit jaar niet zonder controverse zijn. Israël vraagt een verbod van het volksfeest, nadat er vorig jaar joodse karikaturen te zien waren in de stoet. De burgemeester van Aalst roept carnavalisten op om rekening te houden met de gevoeligheden.

Vrijdag 21 februari 2020 om 09:21

‘Het thema leeft hard in Aalst’, zegt D’haese in De Ochtend op Radio 1. ‘Alles wordt bekeken door verschillende ideologische brillen en met een vergrootglas.’ De burgemeester roept de carnavalisten op om de controverse niet op te zoeken, en niet te ‘kwetsen om te kwetsen’. ‘Als we de gevoeligheden uit de weg kunnen gaan, of een thema kunnen visualiseren zonder dat het kwetst, roep ik op om dat te doen.’ Hij zegt niet te willen polariseren. ‘We moeten oog hebben voor het feit dat een ruime gemeenschap zich mogelijk gegriefd voelt, en daar respect voor hebben’, zegt hij. ‘Toch zal Aalst altijd een buitenbeentje blijven.’

D’haese kaart aan dat veel kritische stemmen komen van mensen die het carnavalsfeest nog nooit meegemaakt hebben, en niet begrijpen wat de essentie ervan is. ‘Het is iets wat je moet vatten, een soort omkeringsritueel. Man wordt vrouw, rijk wordt arm, wit wordt zwart’, zegt hij. ‘Dat draagt niet altijd de prijs van esthetiek of fijnzinnigheid, maar dat is nu eenmaal Aalst, waar de vrijheid van expressie getoond worden. Mensen zijn ook vrij om dat te verwerpen.’

Controverse

De praalwagen van de carnavalsgroep de Vismooil’n werd tijdens de vorige editie van Aalst carnaval uitgedost met karikaturale poppen van Joden. Vooral de rat, de goudstaven en haakneuzen werden door de Joodse gemeenschap ervaren als een verwijzing naar de beeldvorming door de nazi’s. Beelden van de kar gingen de wereld rond. Het was de start van een jaar vol turbulentie: een golf van (inter)nationale kritiek, doodsbedreigingen aan de Vismooil’n, een rapport van Unia (‘geen racisme’) en uiteindelijk een verbanning door de Unesco van de lijst Immaterieel Erfgoed.

‘Wij zijn het laatste bastion van vrije meningsuiting’

Volgend weekend viert Aalst opnieuw carnaval. Nu al staat vast dat de Unesco en de Joodse gemeenschap de kop van Jut zijn. Meer dan ooit kijkt de internationale gemeenschap toe. Lokale satire op het wereldtoneel: ‘Als dit fout loopt, is de burgemeester van Aalst daar mee verantwoordelijk voor.’

Somers over Aalst carnaval: 'Karikaturen moeten niet'

Sommige carnavalsgroepen zullen dit jaar duidelijk verwijzen naar de ophef rond de editie van vorig jaar. — © Christophe De Muynck

Bart Somers (Open VLD), minister van samenleven in de Vlaamse regering, wil niet weten van een verbod van Aalst carnaval. Toch zou het volgens hem goed zijn dat burgemeester D'Haese de carnavalisten probeert te overtuigen dat ze niet per se de Joodse karikaturen moeten gebruiken. 'Het is niet omdat iets mag, dat je het ook moet doen.'

Daarmee reageert Somer op een twee van de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Israel Katz. ‘België zou zich als westerse democratie moeten schamen om zo’n giftige antisemitische vertoning toe te laten’, tweette die. ‘Ik roep de autoriteiten daar op om deze hatelijke parade in Aalst af te keuren en te verbieden.’

Hier staat ingevoegde content uit een social media netwerk dat cookies wil schrijven of uitlezen. U heeft hiervoor geen toestemming gegeven.

Somers zegt dat karikaturen verbieden geen goed idee is. Toch nuanceert hij. 'Ik vind dat het lokale bestuur - en in het bijzonder de burgemeester - meer inspanningen moet doen om in dialoog te gaan met de carnavalisten en hen trachten te overtuigen dat je dit moreel, ethisch en menselijk niet doet', zegt Somers aan de VRT. 'Er zijn dingen waar je niet mee lacht. Met de slachtoffers van de Holocaust lach je niet.'

De Aalsterse burgemeester Christoph D'Haese noemde de reactie van Katz 'zeer betreurenswaardig, maar ik wil niet dat dit escaleert.' Tegelijk spaart hij zijn kritiek op Katz niet. 'Minister Katz lijkt de essentie van een vrije samenleving niet te begrijpen', klinkt het. 'Het komt geen buitenlandse minister toe om te bepalen wat in Aalst wel en niet mag. Dat zal ik zelf wel bepalen.'D'Haese vindt de oproep 'te gek voor woorden'. De burgemeester vindt dat - ondanks de controverse en gevoeligheden binnen de Joodse gemeenschap - inwoners van Aalst het recht hebben om Joodse karikaturen te gebruiken tijdens de optocht. Carnaval is geen antisemitische of racistische parade, maar er is wél plaats voor spot en humor. Daarbij, een beetje censuur, dat bestaat niet. De zin voor relativering en zelfrelativering mag terugkomen.'

'Karikaturen kwetsen'

'De tweet van minister Katz reflecteert de positie van Israël ten opzichte van Aalst Carnaval', vertelt Israëlisch ambassadeur Emmanuel Nahson. 'In België is iedereen ontzettend vriendelijk tegenover Israël, net daarom zijn we zo gechoqueerd dat er een antisemitisch carnaval kan plaatsvinden. Volgens mij is het zelfs het enige in Europa.'

'We hebben nog drie dagen tot de stoet, en we hopen dat we ons standpunt nog kunnen doordrijven. Ik hoop dat België inziet en begrijpt dat deze antisemitische karikaturen en wagens mensen kwetsen', sluit de ambassadeur af.

Reacties van D'Haese en De Gucht

‘Aalst Carnaval is net een feest dat mensen verbindt. Dat een buitenstaander die er niets van kent er zo op reageert, is speciaal’, zegt Jean-Jacques De Gucht (Open VLD), schepen van Cultuur in Aalst. ‘Iedereen is vrij om naar de stoet te komen en te kijken. Aalst is geen antisemitische of racistische stad, dus het is jammer dat we zo worden afgeschilderd. Maar we staan altijd open voor dialoog.’

Minister-president Jambon

Minister van Buitenlandse Zaken Philippe Goffin (MR) en Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) willen niet reageren op de oproep van Katz. Vorige maand zei Jambon tijdens een bezoek aan het voormalige vernietigingskamp in Auschwitz wel dat de carnavalisten in Aalst beter geen Joodse karikaturen hadden gebruikt, gelet op wat de Joodse bevolking heeft meegemaakt. De minister-president blijft achter die uitspraken staan, zegt zijn woordvoerder donderdag.

Unesco

Aalst Carnaval, en dan vooral de stereotype representatie van Joden, ligt al langer onder vuur. Deze week nog riepen drie professoren op om de Joodse karikaturen niet meer te tonen in de media. Zondag rijden de praalwagens weer uit voor de stoet, die al sinds 1851 bestaat. In december nam de stad Aalst afstand van de Unesco-erkenning voor het feest, nadat de organisatie had aangekondigd dat het de Joodse karikaturen niet aanvaardde.

'We hebben de mensen die bij het incident van vorig jaar betrokken waren rond de tafel gezet', zei Els Keytsman, directeur van Unia, gisteren in De afspraak. Daarbij kon het Forum der Joodse Organisaties in gesprek treden met het bestuur van Aalst Carnaval. 'De wagen bevatte heel duidelijk antisemitische elementen, maar de mensen hadden niet de bedoeling om te kwetsen. Ik zag vooral veel onwetendheid.'

Israëlische minister vraagt Aalst Carnaval te verbieden

Israel Katz, de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, roept de Belgische overheid op om het carnaval in Aalst te verbieden. ‘België zou zich moeten schamen.’