Krijgen we binnenkort de ‘vuilste verkiezingen ooit’ in Noord-Macedonië?

Minister van Buitenlandse Zaken Nikola Dimitrov ontmoet Europees President Charles Michel op een informele EU-Westelijke Balkan top op 16 februari 2020 © Reuters

In april staan in Noord-Macedonië belangrijke verkiezingen gepland. Volgens peilingen lijkt het een race tussen twee partijen te worden: de nationalisten versus de socialisten. Premier Spasovski waarschuwt voor hun vuilste verkiezingen ooit.’

In januari stapte de Noord-Macedonische premier Zoran Zaev op. Na de gefaalde toetredingsgesprekken met de EU gooide de socialistische premier de handdoek in de ring. Ondertussen neemt Oliver Spasovski, voordien minister van Binnenlandse Zaken, de taken voorlopig over van zijn voorganger. Het aftreden zorgt ervoor dat de Noord-Macedoniërs op twaalf april, acht maanden vroeger dan gepland, naar de stembus trekken.

Een lijdensweg

Voor Noord-Macedonië begon de toetredingssaga in 2004, toen het land als eerste Balkanland met Brussel een Stabilisatie- en Associatieakkoord ondertekende. Na voorbereidingen krijgt het land in 2005 de titel van kandidaat-lidstaat. Om volwaardig lid te worden, moet het voldoen aan de Kopenhagencriteria. Die vragen dat een land een liberale democratie met een goed functionerende markteconomie is. Daarnaast moeten ze de Europese wetgeving, het zogenaamde acquis communautaire, overnemen.

Sinds 2009 zette de Commissie het licht al regelmatig op groen voor toetredingsgesprekken , dat zijn intensieve en technische gesprekken waarbij het acquis communautaire met behulp van dialoog zorgvuldig in nationale wetgeving wordt overgenomen. Enkele Europese leiders, in het bijzonder Macron, staken hier in oktober 2019 een stokje voor. Macron wil een hervorming van de toetredingsprocedures, een idee dat ook de Denen en Nederlanders genegen zijn. Zijn veto kwam als een klap voor de Noord-Macedoniërs.

Naar verkiezingen

De klap is zelfs zo zwaar dat het leidde tot het ontslag van de eerste minister. Eens de naamskwestie van de baan was, was hen beloofd om toetredingsgesprekken op te starten. De belofte werd verbroken. Voormalig premier Zaev kwam erdoor geïsoleerd te staan. Zijn hele ambtstermijn stond in het teken van EU-toetreding. Toen Macron die droom aan diggelen sloeg, kon hij moeilijk op post blijven.

Hoewel Noord-Macedonië een rijk aantal partijen kent, lijkt het toch een tweemansrace tussen de socialisten en nationalisten te worden. ‘De situatie geeft de oppositiepartij van nationalisten de wind in de zeilen’, vertelt Steven Blockmans van het Centre for European Policy Studies (CEPS). ‘Wanneer het veto er na verscheidene pijnlijke hervormingen kwam, werd de actie van Macron geïnterpreteerd als een dolksteek in de rug’, aldus Blockmans.

Wanneer het veto er na verscheidene pijnlijke hervormingen kwam, werd de actie van Macron geïnterpreteerd als een dolksteek in de rug

Steven Blockmans, CEPS

Voormalig premier Zaev waarschuwde al voor de nationalisten van de partij VMRO-DPMNE, zij moeten van de nieuwe naam ‘Noord-Macedonië’ niets weten. Zaev benadrukt dat het opblazen van het akkoord over naamsverandering met Griekenland desastreuze gevolgen zal hebben. Tot die naamsverandering blokkeerde Griekenland namelijk steeds de toetreding van het land tot de NAVO en de EU.

Hoewel het EU-lidmaatschap geblokkeerd werd, boekte het land wel vorderingen in haar toetreding tot de NAVO. Daarbij wacht het nog op de ratificatie door Spanje. De politieke crisis daar houdt de ratificatie nog even op, maar tegen eind maart zou het proces afgerond moeten zijn. Daarmee zal Noord-Macedonië het dertigste lid van de trans-Atlantische alliantie worden.

Terug naar 28, of naar 29?

In maart en mei buigt het clubje staats- en regeringsleiders zich opnieuw over de toetredingsgesprekken. Volgens Blockmans is de kans reëel dat het startschot van de toetredingsgesprekken met Noord-Macedonië wordt gegeven.

‘Noord-Macedonië bleef ondanks de annulatie van de toetredingsgesprekken pro-Europese wetgeving aannemen. Zelfs de laatste weken nog. Het voorstel van de Commissie van een tiental dagen geleden voor een vernieuwde methode van toetreding kan de bezorgdheden van Macron sussen. Dit kan dienen als middel om Frankrijk, Nederland en Denemarken over de streep te halen’, vertelt Blockmans.

‘Tot nu toe werd het besluit tot opening van toetredingsgesprekken met Noord-Macedonië gekoppeld aan dat voor Albanië. Een loskoppeling zou een goedkeuring voor gesprekken met Noord Macedonië door sceptische landen, zoals Nederland, vergemakkelijken’, gaat hij verder. ‘Albanië maakte de afgelopen tijd een tegengestelde beweging qua ontwikkeling van politieke volwassenheid en hervormingen ter versterking van de rechtsorde’, aldus Blockmans.

‘Een ontkoppeling zou Duitsland waarschijnlijk niet zinnen. Die wil geen restcategorie van overwegend moslimlanden in de Westelijke Balkan’, sluit Blockmans af.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content