Ook Mars kent aardbevingen: 170 op één jaar

“Mars is seismisch actief, net als de aarde. Dat weten we nu”, zegt Philippe Lognonné.  De Franse geoloog is een van de onderzoeksleiders van InSight, de Marslander van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie Nasa. Insight werd in de zomer van 2018 gelanceerd en landde in november van dat jaar op de rode planeet. 

InSight is geen karretje dat over het oppervlak van Mars rijdt, maar een geologisch en meteorologisch onderzoeksstation. De lander heeft allerlei apparatuur om de mantel, kern en atmosfeer van Mars te onderzoeken. De eerste resultaten zijn nu gepubliceerd in een reeks artikelen in vakblad Nature.

Alledaags verschijnsel

InSight heeft in zijn eerste jaar meer dan 170 bevingen van het Marsoppervlak geregistreerd. Dat waren voor het overgrote deel lichte, nauwelijks voelbare trillingen, maar zo’n twintig zouden op de aardse schaal van Richter een 3 of 4 hebben gekregen. Marsbevingen zijn dus een alledaags verschijnsel. En ze lijken zoveel op aardbevingen dat onderzoekers ervan overtuigd zijn dat ze worden veroorzaakt door tektoniek, dat wil zeggen: breuk in de korst van de planeet. 

Op aarde wordt tektoniek vooral gedreven door continentale platen die elkaar in de weg zitten. Dat hoeft op Mars niet precies hetzelfde te zijn, zeggen de wetenschappers van InSight. Maar duidelijk is wel dat Mars doormaakt wat veel planeten voelen: als de kern afkoelt, kraakt de korst.

Dat geologen nu vaste voet aan de grond hebben op Mars is een groot voordeel, zegt onderzoeksleider Bruce Banerdt, werkzaam aan het Jet Propulsion Laboratory in Californië. Metingen aan het magneetveld van de planeet waren tot nu toe vooral gedaan met satellieten, die kunnen kijken naar sporen van magnetisme in gesteenten. Daaruit volgde de conclusie dat Mars in een ver verleden wel een magneetveld had gehad, maar dat dit nagenoeg verdwenen was. 

Nu ze metingen op de grond kunnen doen, blijkt het actuele magneetveld tien keer sterker dan gedacht. Het is nog altijd tien keer zwakker dan op aarde, maar duidelijk aanwezig. Als je met een kompas op Mars zou gaan staan, zou de naald ook daar naar een pool wijzen. En de oorzaak is vergelijkbaar, zeggen de onderzoekers: ook Mars moet een kern hebben met een bewegend, vloeibaar omhulsel dat elektriciteit geleidt. Een soort dynamo.

Lichte bevingen geven oppervlakkige informatie

De betrokken wetenschappers zijn enthousiast over de eerste resultaten van InSight, die nog zeker een jaar operationeel moet blijven. Maar niet alles gaat goed. InSight doet nu nauwkeurig metingen aan temperatuur, windsnelheid en luchtdruk in de atmosfeer van Mars, maar hij zou ook de temperatuur in de bodem gaan meten. Daarvoor heeft de Marslander een flinke thermometer, die met behulp van een robotarm 5 meter in de Marsbodem gebracht moet worden. Maar hij komt nog niet verder dan 35 centimeter. De grond is weerbarstiger dan gedacht. Nu willen ze die thermometer met de robotarm de bodem in duwen. Maar dat valt vanaf de aarde nog niet mee, zegt onderzoeksleider Banerdt.

En het is op zich mooi dat InSight zo veel Marsbevingen registreert, maar jammer dat ze zo licht zijn. Want lichte bevingen geven letterlijk oppervlakkige informatie. Voor kennis van de diepe Marsbodem heb je zware bevingen nodig. Banerd: “Zware bevingen doen zich minder vaak voor dan lichte, dus dat we die nog niet hebben gezien, zegt niet zoveel. Maar als we er tijdens deze hele missen echt geen enkele zouden krijgen, dan is dat wel een teleurstelling.”