Wetenschap kan bosbranden Australië moeilijk koppelen aan klimaatopwarming

Zeker: ook Australië is opgewarmd, en deze zomer was het er veel heter dan een eeuw geleden redelijkerwijs mogelijk was. Maar uitgerekend de belangrijkste oorzaak van de bosbranden – uitzonderlijke droogte – is niet goed toe te schrijven aan de opwarming van de aarde. Dat blijkt uit een waaier aan onderzoeken en commentaren, deze week in Nature Climate Change.

“Bijzonder complex”, noemen de Franse klimaatwetenschappers Ben Sanderson en Rosie Fisher de relatie tussen klimaatverandering en bosbranden. Ze verzetten zich tegen commentatoren die de vuurstormen omschrijven als “klimaatverandering in actie” of “ground zero voor klimaatverandering”.

Simplificaties

“Wetenschappers worden nogal eens geacht scherpe uitspraken te doen in de media, of ze betogen onomwonden dat er een simpel verband is tussen opwarming en het gedrag van vuur”, aldus de twee. Maar dat zijn “platte simplificaties”, benadrukken ze. Een ander onderzoeksteam komt intussen tot de conclusie dat er domweg “geen statistisch significante trend is richting meer of minder jaarlijkse regenval sinds de jaren 1900”.

Waarmee niet is gezegd dat het klimaat dus geen rol speelt bij de branden, benadrukken de kenners eenstemmig. Zo voorzien sommige modelstudies wel degelijk meer megabranden in Australië, alleen worden die op zijn vroegst pas over een jaar of vijftig verwacht. “Beleidsmakers moeten dit zien als een waarschuwing dat de uitstoot van broeikasgassen voert naar een steeds onvoorspelbaardere klimaatwereld”, aldus Sanderson en Fisher.

Niet significant

Bij het KNMI staat seniorwetenschapper Geert Jan van Oldenborgh op het punt een eigen analyse te publiceren die bij de internationale onderzoeken aansluit. “Het gebrek aan regen in 2019 kan op basis van de modelstudies niet worden gekoppeld aan klimaatverandering”, vatte hij al eerder samen op sociale media. “Er is een heel lichte trend naar minder regen in de waarnemingen, maar die is niet significant”, zegt hij aan de telefoon.

De bosbranden in Zuid-Oost Australië volgen op tweeënhalf jaar droogte, waardoor bossen verdorden en brandwerende sloten en meertjes droog vielen. Die droogte wordt weer gedirigeerd vanuit zee. Aan de westkust zorgt een langdurige blokkade in de oceaanstroming voor warm zeewater; aan de oostkust wil de verkoelende, natte La Niña maar niet op gang komen. Ook rond 1900, in de jaren 1930 en kort na de eeuwwisseling bleef Australië op die manier verstoken van koelte en neerslag.

Verzet

De studies komen op een ongemakkelijk moment. Het aan steenkool verslaafde Australië is een van de westerse landen dat zich het sterkst verzet tegen klimaatmaatregelen. Na de bosbranden brak een soort volksopstand uit: in onder meer Melbourne, Sydney, Brisbane and Perth gingen tienduizenden mensen de straat op, geëmotioneerd door de gruwelijke beelden van gewonde en vluchtende dieren.

Cru dat er acties op gang kwamen als brei een buidel voor de getroffen koala’s, sneren de Amerikaanse milieuwetenschappers Henriette Jager en Charles Coutant in een commentaar. Droogjes: “Er zit een mismatch tussen kleinschalige maatregelen zoals hulp aan gewonde dieren en de grootschalige klimaatmaatregelen die nodig zijn om het uitsterven van soorten te voorkomen”.

“Australië is een van de kwetsbaarste landen voor gevolgen van klimaatverandering zoals extreme hitte en overstromingen”, zegt Van Oldenborgh. “Extreem dit, extreem dat. Alleen de Australische politiek is er nog niet helemaal van doordrongen.”