'Al die joden’, zucht een jonge Aalsterse op de stoel naast mij. Ik ben zonet naast haar gaan zitten op een lege plek in de tribune op het Statieplein, waar de carnavalsstoet een eerste keer een toonmoment heeft. Ik knik haar toe en bevestig: veel losse groepen zijn inderdaad op het thema ‘joden en Unesco’ gesprongen. Ik gok zelfs een derde van de bijna 190 groepen. ‘En dan?’, snauwt ze terug. ‘Trouwens, heb jij twintig euro betaald? Nee? Dan mag je hier niet zitten. Ge zijt duidelijk niet van hier.’

Unesco en de joden waren…gevoelige materie, zondag in Aalst. Het contrast tussen de openlijke satire in de stoet en de soms bitse reacties ernaast maakte duidelijk dat de sfeer niet altijd even ontspannen was. Verbaasd kun je daar moeilijk over zijn: het voorbije jaar en zeker de voorbije dagen bouwde de spanning rond het carnaval in Aalst verder op. Burgemeester Christoph D’Haese (N-VA) ontkende ook niet dat er een zekere zenuwachtigheid heerste. ‘Wat wil je, als de hele wereld met een vergrootglas naar je kijkt’, zei hij tijdens een laatste persmoment zondagnamiddag.

De belangstelling van internationale media wás groot: de stadsdienst van Aalst liet ons weten dat er twintig accreditaties voor buitenlandse media waren, wat een pak meer is dan voorgaande jaren. Niet dat de binnenstad meer journalisten dan carnavalisten telde. Maar passeerde er een losse groep die zich als jood had verkleed, dan snelden ze wel tevoorschijn met camera en micro.

Hoeden

‘Unesco ziet u, hier lacht men niet’. ‘Mazzel Torvs, schoenen voor lange tenen’. ‘Staate carnavalisten? Beltj ons! Mossad clean & protect verdelgt ze derekt!’. Van een ‘Oilsters mobiel meldpunt diskriminasje’ tot een piepschuimen klaagmuur: heel wat losse carnavalsgroepen, die zich traditiegetrouw tussen de 71 vaste, officiële groepen mengen, hadden duidelijk niet lang moeten nadenken over hun thema.

‘We geraken niet vooruit omdat we altijd maar interviews moeten geven’, zegt carnavalist Kris De Boeck, die voor de gelegenheid blonde pijpenkrullen draagt. ‘Maar we staan nog altijd achter onze outfit, ja. Niemand moet ons zeggen waar we wel en niet mee mogen lachen. Daarom hebben we dit bord vast: verboeden te zoagen, te kreften en te memmen. Dat is drie keer “stop met zagen”. De joden zouden beter eens voor hun eigen deur vegen in plaats van ons te zeggen wat gewenst en ongewenst gedrag is.’

Nog een losse groep die de aandacht trok, maar veel meer verdeelde reacties kreeg, waren de Kalisjekloesjers. Verkleed als ‘joodse mieren’ raakten ze volgens sommigen aan de kwetsende vergelijking van joden met ongedierte. ‘Nee, mier is het Aalsters voor muur’, zegt Dries – familienaam nievandoen – van de Kalisjekloesjers. ‘Dus klaagmuur wordt kloagmier. We vonden het grappig om ons daarbij als mieren te verkleden, maar we merken dat we dat van die muur en mier niet zo gemakkelijk uitgelegd krijgen aan buitenlandse journalisten. En achteraf gezien is zo’n sjtreimel (bonten, joodse hoed) helemaal niet handig als het stormt.’ Dat verklaart misschien waarom je ook in het publiek de joodse hoeden op een hand kon tellen, ondanks het feit dat Feestartikelen Liebaut de voorbije weken verklaarde dat hij er honderden van had verkocht.

Pizjeloe

Aalst opende naar aanleiding van carnaval een speciaal klachtenloket voor racisme en xenofobie. Daar was zondagavond rond het sluitingsuur van de krant nog geen enkele klacht binnengelopen. ‘Sowieso moet je voor een klacht ter plaatse komen’, zegt korpschef Jürgen Dhaene. ‘We moeten namelijk een pv opmaken en alle identiteitsgegevens noteren. Inbellen vanuit Australië heeft dus geen zin.’

Een officiële klacht is er niet, maar kritiek is er wel. Cnaan LiphShiz van The Jewish Telegraphic Agency begrijpt beide kanten. ‘Ik begrijp de carnavalisten, maar ik begrijp ook de joodse gemeenschap’, vertelt hij. ‘Ik heb veel humor en satire gezien, maar anderzijds zag ik ook enkele aanstootgevende zinnen en beelden.’ Op de kar met de piepschuimen klaagmuur staat te lezen ‘Ge zou ook kloagen als ze in uwe pizjeloe snijden’.

‘Prijzen voor fijngevoeligheid gaan we hier niet winnen, maar ik blijf oproepen om gevoeligheden te respecteren,’ reageerde burgemeester Christoph D’Haese nog. ‘Ik heb duizenden carnavalisten gezien die dat begrepen hebben, maar als er een paar tussen zitten bij wie dat niet het geval is, kan ik daar niet verantwoordelijk voor worden gesteld.’