Zo redden we het land uit de politieke nachtmerrie

Tenzij er tijdens het ter perse gaan van dit stuk een mirakel gebeurde, ziet het er niet naar uit dat we snel een regering hebben. Het lukt hen niet. Zij die wij verkozen hebben, slagen er niet in.

Het regent nu voorstellen om de structuur van het land te veranderen. Confederaal, federaal, gesplitst, vier gewesten, unitair, federale kieskring, Zwitsers model en ik vergeet er waarschijnlijk nog. Het debat hierover kan geweldig boeiend zijn, maar als het niet uitmondt in daadwerkelijke veranderingen, dan heeft het weinig zin en blijf je ter plaatse trappelen.

Daarom moet er worden uitgekeken naar mogelijkheden binnen de huidige structuur. Wat kun je als burger, als politicus, als pers, nu doen? Zonder te moeten wachten op veranderingen aan het kiessysteem, waarvoor je een tweederdemeerderheid nodig hebt in het parlement.

Meer dan tien jaar geleden deed ik samen met een Waalse collega een oproep. Wij vonden het niet kunnen dat wij moesten stemmen voor een federale regering, terwijl ik alleen mocht stemmen op Vlaamse politici en hij alleen op Waalse. ‘Ik wil kunnen stemmen voor een Waal/Je veux pouvoir voter pour un(e) Flamand’ werd een van de eerste populaire Facebook-groepen en kwam in het nieuws. Onmiddellijk werd onze oproep geklasseerd onder ‘federale kieskring’. Alweer een verandering waar een tweederdemeerderheid voor nodig is. Een verandering waar grote partijen – afwisselend noord en zuid – tegen zijn op het ogenblik dat ze er geen voordeel uithalen.

Vandaag zijn er partijen die in het zuiden opkomen, en er zijn partijen die in het noorden opkomen. De partij die het best, voor elk nationaal mislukken, de vinger wijst naar de andere kant van de taalgrens wint stemmen. Dat is logisch. De oorzaak daarvan is echter niet enkel te zoeken in het kiessysteem of ‘de structuur’. Een andere, nergens beschreven oorzaak is: de afwezigheid bij federale verkiezingen van federale partijen. Partijen die in het hele land opkomen met concrete voorstellen voor de huidige federale bevoegdheden.

Dus vroegen wij onlangs hoogleraar politieke wetenschappen Carl Devos hoe dat komt. Waarom is het niet mogelijk voor een partij om nationaal verkiesbaar te zijn als het gaat om nationaal beleid? Hij antwoordde, tot mijn grote verbazing, dat dat wel kan. Maar ze doen het niet. Er zijn wel partijen, Vlaamse en Waalse, die samen opkomen, elk aan hun kant van de taalgrens, met een eigen partijnaam. Maar één partij die in het hele land, in elk kiesdistrict opkomt onder één naam, één logo, met één programma en één discours: niet dus. Het is een mogelijkheid en er wordt – op één kleine zetelloze unionistische partij na – geen gebruik van gemaakt. “Je kunt een partij oprichten (of de bestaande kunnen dat ook) die in alle kieskringen, dus ook de Brusselse, voor de Kamer kandideert. Er is geen wet of regel die dat verhindert.”

In zijn commentaar in De zevende dag voorspelt professor Devos dat nieuwe verkiezingen weleens zouden kunnen gaan over de grote vraag: wat met België?

Hoe pakken we financiën aan? Wat doen we met het leger? Hoe verbeteren we justitie? Hoe gaan we om met binnenlandse en buitenlandse zaken? Hoe maken we de sociale zekerheid sociaal en zeker? En ten slotte: wat is de gezondste staatsstructuur voor een land als België?

Al deze vragen kwamen nooit aan bod bij de federale verkiezingen, terwijl het federale aangelegenheden zijn van algemeen belang. Voor iedereen met een Belgisch paspoort. Je kunt dat nalatigheid noemen van die bestaande partijen. Maar zij doen ook maar hun best om zo veel mogelijk stemmen te winnen en zo sterk mogelijk te staan bij de volgende onderhandelingen. Wijs ook de kiezer niet met de vinger. Je moet niet aan mensen een mening vragen en achteraf zeuren dat hun mening fout is.

Wijs wel naar hen die er nooit aan gedacht hebben een partij op te richten op het federale niveau. Voor zij die niet goed weten hoe ze daaraan moeten beginnen, hier is een eerste tip: neem een van de formatienota’s die tot nog toe op tafel hebben gelegen. Een beetje progressief of een beetje conservatief, u hebt ruim de keuze. De meeste van die nota’s zijn, naar wordt beweerd, zeer aanvaardbaar voor grote delen van de bevolking, zowel zuid als noord. Distilleer uit zo’n formatienota uw eigen voorstel en richt een partij op. Geen foert-partij met extreme voorstellen, maar een vooruit-met-de-geitpartij met haalbare voorstellen. Misschien gaan de media dan zelfs voor het eerst in vijftig jaar mee in het idee dat bij nationale verkiezingen een nationaal debat hoort. Over de toekomst van het land. De separatisten – die je misschien meer vindt in het zuiden dan in het noorden – kunnen dan hun verhaal verdedigen in beide landsdelen. De unionisten ook. En alle ‘tusseninisten’ ook. 

Laat de kiezer maar oordelen. U hoeft daar geen enkele wetswijziging voor door te voeren. Het kan vandaag: federale verkiezingen met federale partijen die ideeën hebben voor het algemeen belang van elke Belg. Ideeën die ze in het hele land moeten slijten. Partijen met één naam, één structuur en één visie op de toekomst van het ganse land. Er is geen enkele stemming tot wetswijziging voor nodig.

Doet u het niet, kom dan niet klagen dat de bestaande partijen, die heel begrijpelijk een uitsluitend Vlaamse of Waalse agenda hebben, blijven aanmodderen en de twee landsdelen hand in hand naar de afgrond leiden. U hebt het zelf gewild.

In zijn nieuwe boek Beter is niet genoeg: onze toekomst na het einde van de globalisering spreekt professor Marc De Vos over plichtsverzuim als oorzaak van de huidige patstelling. Daar valt iets voor te zeggen. Maar dat verzuim is niet alleen het verzuim van de huidige partijen, noord en zuid. Dat verzuim is voor al diegenen die een partij zouden kunnen oprichten met focus op de federale bevoegdheden, maar dat niet doen. U kunt het. U mag het. U hoeft geen staat te hervormen. En het is nodig.

Aan de eerste die zich meldt, bied ik gratis advies om een goeie naam en een logo te bedenken.