Nicolas Maeterlinck

Eerst Kris Peeters, nu Gwendolyn Rutten: waarom is de Open VLD-voorzitster de nieuwe schietschijf van N-VA?

De geschiedenis lijkt zich te herhalen. Tijdens de regering-Michel kreeg CD&V-vicepremier Kris Peeters er van N-VA flink van langs, omdat hij geregeld tegenwrong toen de partij van Bart De Wever er rechts beleid wou doorduwen. Toen Peeters ook nog eens kandidaat was bij de gemeenteraadsverkiezingen in Antwerpen, was hij voor N-VA-burgemeester en -voorzitter Bart De Wever helemaal “persona non grata”. Met het Twitterfilmpje met recent en oud archiefmateriaal van Open VLD-voorzitster Rutten over de staatshervorming, lijkt ook zij die status van Peeters bereikt te hebben. N-VA is er helemaal niet over te spreken dat ze PS-voorzitter Magnette hoop heeft gegeven op een paars-groene regering zonder N-VA. En ook dat is voor N-VA doodzonde.

analyse
Johny Vansevenant
Johny Vansevenant is politiek journalist bij VRT NWS.

Zowel Peeters als Rutten zijn geen doetjes. De voormalige Vlaamse minister-president Kris Peeters had vragen bij de inzet van gewapende militairen voor bewakingsopdrachten op straat na de aanslagen op het satirische blad Charlie Hebdo. Toen hij ook nog eens beuling op de Meir ging kopen was hij bij N-VA-gezinde twitteraars kop van Jut.

Hij eiste bovendien ook nog eens een vermogenswinstbelasting en wou zeggenschap van vakbonden en werkgevers bij besparingsmaatregelen in de sociale zekerheid. En als klap op de vuurpijl daagde hij ook nog eens burgemeester De Wever uit in Antwerpen voor de gemeenteraadsverkiezingen.

Laat uw bad vollopen en zet uw aderen open

Dat Peeters vanuit Puurs naar Antwerpen moest verhuizen leverde hem volop spot en hoon op van burgemeester De Wever himself. De scherpste woorden kwamen toen Peeters verkaste naar de Europese verkiezingslijst. Bart De Wever zei bij VTM-televisiemaker Luc Alloo: ‘Dat is een droevig einde, als vicepremier. Iedereen weet dat dat eigenlijk uw pensioen is. De Romeinen zouden gezegd hebben: “Ga naar huis, laat uw bad vollopen en zet uw aderen open, u bent niet meer nodig.”’

Ook Open VLD-voorzitster Rutten is niet bang om in te gaan tegen N-VA. Op Facebook beschuldigde ze N-VA-minister-president Jambon van “een broodjeaapverhaal” en van Vlaams Belang-taal. Jambon had in een lezing gezegd dat erkende asielzoekers met achterstallig kindergeld een huis konden kopen (vorige week is die maatregel van de regering Bourgeois ingetrokken).

Toch is de zwaarste fout van Gwendolyn Rutten in de ogen van Bart De Wever dat ze PS-voorzitter Magnette “de smaak in de mond gegeven heeft van de rood-groene pap”. Rutten was eind vorig jaar bereid om met Magnette een paars-groene regering zonder N-VA te vormen.

Graag eerste vrouw als premier? Principes verkocht!

Eigenlijk heeft Rutten de N-VA schaakmat gezet door geen Vlaams front te willen vormen. Indien N-VA, CD&V en Open VLD gezamenlijk “neen” hadden gezegd tegen een regering zonder N-VA, dan had Paul Magnette alle hoop op zijn plan B moeten opbergen. Magnette had een kruis mogen maken over een regering zonder N-VA met de Groenen.  Die coalitie heeft intussen de naam Vivaldi meegekregen naar de kleuren van “De vier seizoenen”, het bekendste muziekstuk van de componist.

Bart De Wever heeft volop in de markt gezet dat Rutten haar liberale principes heeft verkocht voor de PS-belofte dat zij in zo’n paars-groene regering zonder N-VA premier zou worden. Rutten had indertijd tijdens de kiescampagne op een vraag geantwoord dat zij inderdaad graag “de eerste vrouwelijke premier” wou worden.

In zijn nieuwjaarstoespraak in de Nekkerhal in Mechelen zei Bart De Wever dat hij nooit zijn principes zou verloochenen voor een belangrijke ministerpost. De opgewarmde N-VA-militanten hadden meteen door dat hij het over Gwendolyn Rutten had. Ze heeft wel altijd ontkend dat ze in een regering zonder N-VA wou stappen omdat PS-voorzitter Magnette haar premier wou maken, maar intussen heeft de N-VA die boodschap wel goed verspreid.

Antwerpen moet niet onderdoen voor slechtste Waalse en Brusselse werkloosheidscijfers

De Wever bleef de voorbije weken klagen over Rutten. Ze zou bijvoorbeeld niet opgenomen hebben toen hij telefoneerde om een Vlaams front te vormen. Onlangs zei hij ook dat hij niet meer met haar wilde spreken onder het motto dat hij wel “rechtstreeks met de PS zou praten”. Hij degradeerde haar dus tot een voetveeg van de Franstalige socialisten.

Rutten gaf maandagavond een afscheidsinterview aan "Terzake". Het stoorde haar zichtbaar dat interviewster Kathleen Cools haar volop liet reageren op stellingnames van N-VA-voorzitter Bart De Wever. Maar ze bleef strijdbaar tegen N-VA zoals altijd. Ze zei dat ze niet wou meegaan in de framing dat alles in België te herleiden is tot de Vlaams-Waalse tegenstelling en dat alleen confederalisme de oplossing zou zijn.

Ze zei ook nog langs haar neus weg dat de werkloosheidscijfers in de Antwerpse binnenstad het niveau halen van de slechtste Waalse en Brusselse werkloosheidscijfers en dat Waals-Brabant qua rijkdom niet moet onderdoen voor de meest welvarende Vlaamse provincies.

Herfederaliseren is vloeken in de kerk voor N-VA

Rutten herhaalde ook dat herfederalisering mogelijk moet zijn. Zoals bijvoorbeeld voor de geluidsnormen voor vliegtuigen. Dat herfederaliseren is vloeken in de kerk voor Vlaams-nationalisten. Volgens de Baert-doctrine moet elke staatshervorming een stap dichter zijn bij het ultieme doel, namelijk Vlaamse onafhankelijkheid. Als Vlaanderen bevoegdheden zou moeten teruggeven, komt dat voor N-VA neer op een stap achteruit en aan dat soort Processie van Echternach (twee stappen vooruit, één achteruit) doen Vlaamsgezinden niet mee.

Plots dook er gisteren op de Twitter-account van N-VA een montage op van uitspraken van Rutten uit de recente Terzake en uit een tien jaar oud interview met Ketnet. Net voor de verkiezingen van 2010 werd ze als jonge politica door Riadh Bahri gevraagd wat voor haar confederalisme was. Ze zei dat het zwaartepunt van de bevoegdheden bij de gewesten moet komen te liggen en dat die samen moeten uitmaken wat ze nog op Belgisch niveau willen doen.

N-VA had de oude uitspraak gemonteerd tegenover haar recente uitspraken over herfederaliseren. In de begeleidende tekst kreeg ze van N-VA er de sneer bovenop dat ze haar principes verloochende voor postjes en dat ze dreigde geen van beide over te houden.

Gebroken N-VA-beloftes: de film

Bij Open VLD waren ze kwaad en maakten ze zelf een filmpje met krantenkoppen van “gebroken N-VA-beloftes”.  Gaande van het beloofde Vlaams minister-presidentschap van De Wever tot het “nooit regeren met PS”. Ook de humanitaire visa uitgereikt via N-VA-gemeenteraadslid Kucam kwamen er bovenop. Bij Open VLD voegen ze eraan toe dat ze nog veel meer “loze N-VA-beloftes” hadden kunnen opsommen.

De Vlaamse liberalen vragen zich af of “panta rhei”, alles is in beweging, alleen geldt voor N-VA. Iedere partij mag veranderen van gedachten, vinden de Vlaamse liberalen. Ze wijzen er ook op dat de zesde staatshervorming er nog niet was toen het tien jaar oude interview werd opgenomen en dat die staatshervorming het zwaartepunt al bij de gewesten legt (als we even geen rekening houden met de sociale zekerheid).

Volgens de Open VLD-top is daarom in 2013 op een congres gekozen voor samenwerkingsfederalisme en is het confederalisme uit het partijprogramma geschrapt.

N-VA schofferen is gevaarlijk 

Wanneer we rondbellen horen we vooral kritiek op de N-VA-zet om nog eens te schieten op de afscheidnemende Rutten. Een toppoliticus zei me: “De enige winnaar is het Vlaams Belang. Dat geruzie trekt alleen de klassieke partijen naar beneden en N-VA is ook een klassieke partij.” Een andere topper zei: “Dit heeft geen stijl. Dit is zo op de persoon spelen. Zo willen we niet aan politiek doen. Bovendien heeft elke partij het recht zijn standpunten te wijzigen. N-VA is slecht geplaatst om daar kritiek op te geven. De mensen zijn die politieke spelletjes ook beu.”

Een andere toppoliticus zei me dat het gevaarlijk is N-VA te schofferen: “Het kan dodelijk zijn als je tegen die partij durft in te gaan. Zij staan voor een pensée unique en herleiden alles tot de tegenstelling tussen het noorden en het zuiden van het land. Als je daar tegenin gaat, heb je prijs. De scherpe aanvallen van N-VA, onder meer via Twitter, schrikken partijen af, bang als ze zijn dat ze in het spervuur van de partij van Bart De Wever dreigen te komen.”

Bij N-VA minimaliseren ze het belang van de montage met Open VLD-voorzitster Rutten: “Wij geven alleen kritiek op de federale houding van Gwendolyn Rutten omdat voor haar geen Vlaamse meerderheid meer nodig is. In 2014 vond ze het wel nodig dat dezelfde partijen in de Vlaamse en federale regering zaten. Nu hoeft dat blijkbaar niet meer voor haar.” Bij N-VA beklemtonen ze “dat de kritiek niets te maken heeft met de Vlaamse regering waar alles goed functioneert op basis van een sterk regeerakkoord”.

Van Grieken Vlaams minister-president in 2024? Pijnlijk voor N-VA

N-VA is er als de dood voor dat de ruzie met Open VLD geïmporteerd wordt in de Vlaamse regering. Dat kandidaat Open VLD-voorzitter Bart Tommelein in "De ochtend" zei dat de tweet in de regering Jambon besproken moest worden, zint N-VA in elk geval niet. Voor de Vlaams-nationalisten is de Vlaamse regering het “functionerend beleidsniveau”. En dat in tegenstelling tot het federale. Daar mag het kwakkelen van N-VA, want dit toont aan dat België “al tien jaar niet meer functioneert”. Wanneer het ook al boel is in de Vlaamse regering, dan kan de N-VA haar stelling niet meer hard maken.

De twittergevechten hebben dus ook met zenuwachtigheid bij N-VA te maken. Wanneer Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken zegt dat hij in 2024 Vlaams minister-president wil worden met N-VA als coalitiepartner, dan moet dat pijn doen bij de partij van Bart De Wever. Wanneer er om de drie maanden peilingen in de kranten dreigen te staan die Vlaams Belang wellicht een grotere aanhang zullen toedichten, dan is het tijd voor actie bij de partij van Bart De Wever. N-VA moet zich profileren om de “winning mood” van VB tegen te gaan.

Time is running out voor Bart De Wever

N-VA-voorzitter Bart De Wever legt daarom weer het accent op “de omvorming van België” en hij laat verstaan dat alleen zijn partij de “know how” en de contacten heeft om daarvoor aan tafel te zitten met de Franstalige socialisten. Volgens N-VA is Vlaams Belang daartoe niet in staat. Niet alleen omdat voor de Franstaligen VB geen gesprekspartner is, maar ook omdat de partij van Tom Van Grieken “zich vooral op het migratiethema richt en niet op het communautaire”.

De Open VLD van Gwendolyn Rutten is hier de stoorzender. Door haar houding heeft PS-voorzitter Magnette geen zin om nu al te springen voor een allesomvattende staatshervorming. Als CD&V uiteindelijk ook mee zou doen aan een paars-groen avontuur zonder N-VA dan moet Bart De Wever vier jaar wachten en het is de vraag of hij dan nog de voorzitter is van de grootste Vlaamse partij. “Time is running out” voor Bart De Wever. Vandaar de voorhamer bij Rutten.

De Wever lonkt naar donkerblauwe kiezers

Er is nog een reden waarom de Open VLD-top een favoriete schietschijf is voor de N-VA. Bij Bart De Wever groeit het besef dat de naar Vlaams Belang weggelopen kiezer niet snel meer zal terugkeren naar zijn partij. N-VA moet dus bij de centrum-rechtse kiezers kunnen shoppen. Bij Open VLD zitten er nog veel donkerblauwe liberalen die economisch zeer dicht bij N-VA staan. 

Bart De Wever legt in interviews graag uit dat de Open VLD-kiezer dan toch moeilijk kan instemmen met de Vivaldi-dromen van Rutten. Eigenlijk zegt hij hen: “Stem voor N-VA. Bij ons zit je goed.” De Wever hoopt dus de Open VLD-top te vervreemden van de basis en daarna te kunnen oogsten.

Er blijft nog één vraag over: heeft N-VA met de Rutten-tweet van gisteren Open VLD-kiezers binnengehaald? Als we de reactie van kandidaat Open VLD-voorzitter Bart Tommelein bekijken, lijken de Vlaamse liberalen nu de rangen te sluiten. Tommelein vindt dat alvast de N-VA-tweet er over was. Er dreigt voor N-VA dus een averechts effect wanneer ook de Open VLD-kiezers de aanval op Rutten er over vinden.

Bekijk het verslag uit "Het Journaal" hier:

Videospeler inladen...

Meest gelezen