Grieken tegen Grieken op Lesbos: ‘Niet nóg een kamp’

“Ze laten ons gewoon barsten daar in Athene. We willen dat de regering de migranten van ons eiland haalt, maar nee, dit is hun antwoord”, zegt een woedende bewoner terwijl ze naar de oproeppolitie gebaart, die zich met gasmaskers, wapens en geheven schilden grimmig midden op de weg heeft opgesteld om de boze menigte te blokkeren. “Grieken staan nu tegenover Grieken. De regering vecht tegen ons, in plaats van tegen de migranten die ons leven verwoesten.”

De geur van het traangas van de afgelopen nacht hangt nog in de lucht als de idyllische zeeweg op Lesbos zich deze woensdagochtend opnieuw vult met woedende burgers. De rij kriskras geparkeerde auto’s langs de berm waarachter een azuurblauwe Middellandse Zee glinstert, wordt elk uur langer. De sfeer is bijna gemoedelijk totdat de eerste traangasgranaat wordt afgevuurd. De demonstranten vluchtten de berm in, richting de zee, om de tranen te blussen met water. De toon is gezet. Mannen met stokken en shawls om hun gezicht dringen naar voren. Maar bij elke nieuwe traangasgranaat dringt de groep weer naar achteren en wacht iedereen weer af tot de volgende zet.

Massale staking

De eilandbewoners hebben deze woensdag massaal het werk neergelegd om te protesteren tegen de plannen van de Griekse regering om hier langs deze weg bij Karava een nieuw gesloten opvangkamp te bouwen. Het plan vormt de druppel voor de inwoners van Lesbos, die niets willen weten van nóg een kamp op hun eiland, ze willen de migranten juist weg hebben. Nu! Allemaal! Al weken protesteren burgers tegen de overbelasting van hun eiland en komt het ook steeds vaker tot botsingen tussen migranten en inwoners. De Griekse regering houdt zich echter doof voor de oplaaiende protesten en stuurde maandag in het holst van de nacht ordetroepen naar het eiland om de gedwongen grondonteigening door te drukken en te zorgen dat het terrein bouwrijp kan worden gemaakt.

Voor de Grieken is de maat vol. Vijf jaar hebben ze al te lijden onder de vluchtelingenstroom die eerst het toerisme – hun belangrijkste inkomstenbron – om zeep hielp en nu vooral zorgt voor heel veel overlast. “Ze stelen alles, elke dag. Kleren, geiten, bouwmaterialen. Niets is veilig. Onze kinderen durven niet naar school omdat ze onderweg door migranten worden lastiggevallen. We zijn bang. We willen ons leven terug. We willen ons eiland terug”, zegt Mirsini, die met haar gezin in het stadje Moria woont naast het gelijknamige opvangkamp waar nu een record van bijna 20.000 migranten verblijft in zelfgemaakte bouwsels in ‘hun’ olijfgaarden.

Nu zijn de eeuwenoude bomen omgehakt voor brandhout en is de grond die al generaties in de familie was, geannexeerd door wanhopige migranten die er tenten hebben gebouwd om zich te beschermen tegen de winterkou. “De migranten kunnen er ook niet veel aan doen. Zij ontsnappen aan vreselijke omstandigheden in hun eigen land of zoeken gewoon naar een beter leven”, vindt Nikos, een 37-jarige basisschoolleraar. Nee, het is de Griekse regering in Athene waar de eilandbewoners woedend op zijn. “Ze laten ons gewoon stikken. Ze willen onze eilanden omtoveren tot gevangenissen.”

De eilandbewoners hebben Karava, de locatie waar het nieuwe kamp is gepland, van verschillende kanten benaderd met als doel door de politiebarricades te breken en het bouwterrein te bezetten. Op de zeeweg wordt de sfeer steeds grimmiger nadat ook een weiland in een vlammenzee is veranderd door de afgevuurde traangasgranaten. Auto’s rijden weer weg om Karava vanuit de weilanden of olijfbossen te benaderen, maar ook daar komen de inwoners in hevige botsingen met de ordetroepen. “Het is belachelijk”, zegt de zwaarlijvige George terwijl hij het schouwspel leunend tegen een auto bekijkt. “Nu moeten we dus vechten tegen onze eigen politie. Maar we moeten wel. We hebben geen leven meer zo. Dit raakt ons allemaal.”

Op de rest van het eiland is het uitgestorven. Alle winkels, scholen en bedrijven zijn dicht. De doorgaans overvolle terrassen aan de boulevard van de hoofdstad Mytilini zijn leeg. In het stadje Moria, waar eerder deze maand nog een burgermilitie was opgestaan om migranten uit hun dorp te weren, is geen mens te bekennen. Iedereen is richting de nieuwe kamplocatie Karava gegaan. “We moeten iets doen. Voor onszelf, voor onze kinderen. Het kan zo niet langer”, zegt Konstantina, een andere inwoner vlak bij Moria. “We zijn bang. Die migranten hebben nergens respect voor. Niet voor onze kinderen, onze bezittingen of onze religie. En deze mensen komen niet eens meer uit landen waar oorlog is.”

Altijd solidair en gastvrij

De afnemende tolerantie is een grote zorg, beaamt Astrid Castelijn, hoofd van de vluchtelingenorganisatie UNHCR op Lesbos. “De bevolking op de eilanden heeft zich altijd heel solidair en gastvrij opgesteld, maar nu met bijna 20.000 migranten is de last en de verantwoordelijkheid ze te zwaar geworden.” Voor de UNHCR is de eerste prioriteit nu om in elk geval 20.000 migranten over te plaatsen naar het vaste land. In de kampen op de vijf getroffen eilanden Kos, Chios, Samos, Lesbos en Leros verblijven nu bijna 40.000 migranten terwijl er officieel maar ruimte is voor 6.200. Daarnaast roept de UNHCR de EU op medeverantwoordelijkheid te nemen en weer meer migranten op te nemen om Griekenland te ontlasten.

Aan het begin van de avond, als de rust in Karava enigszins lijkt te zijn gekeerd, breekt ineens onrust uit bij de militaire basis waar de ordetroepen verblijven met hun materieel. Jongeren belegeren de basis met veel lawaai en projectielen en verhinderen agenten naar buiten te komen. De woede over de harde opstelling van de oproerpolitie heeft een kookpunt bereikt nadat eerder op de middag ook berichten op sociale media zijn verspreid over het gebruik van rubberkogels. Hierbij zou een inwoner ernstig gewond zijn geraakt. “Dit is onhoudbaar. Het moet nu heel snel tot een de-escalatie komen”, zegt eilandbewoner Theodoros Alexellis, die voor UNHCR werkt. “De regering moet zorgen dat het vertrouwen bij de bevolking wordt hersteld. Dat bereik je niet met het sturen van ordetroepen.”