In China maakt angst voor coronavirus plaats voor woede, nu hulpbehoevenden aan hun lot worden overgelaten

Bekijk ook

Toen de 68-jarige Lin vanuit Guangzhou een ziekenhuisbed voor haar zieke echtgenoot in Wuhan wist te regelen, voelde ze zich opgelucht maar ook bedrukt. Want met de opname van haar man, besmet met het coronavirus, bleven haar hoogbejaarde schoonouders alleen in huis achter, verstoken van hulp. Lin heeft hen al twee weken niet meer gesproken. Ze weet niet eens of ze nog in leven zijn.

“De regering heeft gezegd dat de wijkcomités verantwoordelijk zijn voor de verzorging van hulpeloze mensen, zoals achtergebleven ouderen of gehandicapten”, zegt Lin – een pseudoniem, uit angst dat media-aandacht haar schoonouders nog meer kan schaden. “Maar toen ik het wijkcomité belde om te vragen of ze eten naar mijn schoonouders konden brengen, zeiden ze ik het zelf moest oplossen. Maar hoe kan ik dat doen? Ik ben niet in Wuhan, ik kan de stad niet eens in.”

Indirecte slachtoffers

Lins schoonouders behoren tot een vergeten groep: de indirecte slachtoffers van het coronavirus. Officieel heeft het virus in China ruim 2.700 levens geëist, maar indirect zijn dat er vermoedelijk veel meer. Gewone patiënten krijgen geen zorg door de overbelasting van ziekenhuizen, ambulances laten urenlang op zich wachten, en mantelzorgers komen niet bij hulpbehoevenden door quarantaines of wegblokkades. Het roept de vraag op of de maatregelen tegen het virus soms niet meer schade veroorzaken dan het virus zelf.

Concrete cijfers zijn er niet, maar berichten op sociale media suggereren dat de nevenschade aanzienlijk is. Zo is er op WeChat – het Chinese Whatsapp – een groep voor “achtergebleven zwangere vrouwen” in Wuhan, de stad waar het virus het sterkst toesloeg. Omdat veel ziekenhuizen in Wuhan opgevorderd zijn voor viruspatiënten, hebben zwangere vrouwen er moeite om nog echografieën te krijgen. Vaccinaties aan pasgeborenen worden uitgesteld.

Ook raken sommige zwangere vrouwen niet meer aan een recept voor hun medicijnen. “Ik kan alleen maar hopen dat de baby sterk genoeg is”, schrijft een vrouw in de groep. Zij heeft door een auto-immuunziekte een verhoogde kans op een miskraam, en heeft de dosering van haar medicijn daartegen gehalveerd. Volgens The New York Times hebben zwangere vrouwen in heel China moeite om gepaste zorg te krijgen, omdat veel dokters en verplegers naar crisisgebieden zijn gestuurd.

Op Weibo – het Chinese Twitter – is dan weer een groep opgericht waar kankerpatiënten om hulp kunnen vragen, als zij hun behandeling door de coronacrisis in het gedrang zien komen. Een man beschrijft hoe zijn vader, die vergevorderde nierkanker heeft, eind januari bestralingstherapie zou krijgen om zijn uitzaaiingen te stoppen. Maar die afspraak werd uitgesteld en eind februari wacht hij nog steeds op hulp. “Zijn conditie gaat er elke dag op achteruit”, aldus de zoon.

Quarantaine

Dramatisch is ook de situatie van hulpbehoevende Chinezen van wie de mantelzorgers in quarantaine moeten of afgegrendeld zijn door wegblokkades. Zo verscheen in Chinese media het verhaal van Yan Cheng, een 17-jarige jongen met hersenverlamming, die overleed nadat zijn vader in quarantaine moest. Het lokale wijkcomité zou de zorg van de jongen op zich nemen, maar gaven hem in vijf dagen tijd slechts tweemaal te eten. Na een onderzoek werden twee lokale partijbestuurders ontslagen.

Lins schoonouders bevinden zich in een vergelijkbare situatie. Lin woont sinds november bij haar dochter in Guangzhou, zo’n duizend kilometer ten zuiden van Wuhan, om op haar kleinzoon op te passen. Haar echtgenoot bleef in Wuhan, om samen met zijn broer voor zijn ziekelijke ouders te zorgen. Zijn 92-jarige moeder raakte vorig jaar verlamd door een beroerte, zijn 91-jarige vader heeft chronische longproblemen en is doof.

Maar toen Lins echtgenoot en zwager begin februari kort na elkaar besmet raakten met het virus, en een tiental dagen later in het ziekenhuis werden opgenomen, bleven de twee oudjes achter zonder hulp. Lin probeerde het wijkcomité in te schakelen, maar kreeg te horen dat ze haar eigen netwerk moest inzetten. “Maar iedereen in Wuhan zit vast in zijn eigen wijk. En bovendien, het virus zit in dat huis, het is gevaarlijk. Alleen het wijkcomité beschikt over beschermingspakken.”

Noodkreet

Lin weet wel waarom het wijkcomité niet bereid is haar te helpen. In haar pogingen een ziekenhuisbed voor haar echtgenoot en zwager te vinden, verspreidde ze een noodkreet via sociale media. De publiciteit hielp om een plek in het ziekenhuis te bemachtigen, maar is haar niet in dank afgenomen. “Toen mijn dochter het wijkcomité belde, zeiden ze dat we al te veel van hen hadden gevraagd, en hingen ze de telefoon gewoon op.”

Na veel telefoontjes heeft Lin het wijkcomité zo ver gekregen dat ze af en toe wat eten achterlaten voor de deur van haar schoonouders. Maar ze heeft al twee weken geen teken van leven meer gekregen, en weet niet of het echtpaar de voedselpakketten vindt. Lin zou willen dat het wijkcomité eens aanklopt, maar durft niet meer aan te dringen. Ze wil niet bekend komen te staan als een lastpost, zeker niet nu de overheid heeft opgeroepen tot ‘positieve energie’ in de strijd tegen corona.

Het enige wat Lin kan doen, is zich bij de situatie neerleggen. “Ik neem aan dat mijn schoonouders ook besmet zijn, en ik heb hen min of meer opgegeven”, zegt ze. “Ze zijn oud en ziekelijk, en zelfs jongere mensen zijn aan het virus gestorven. Als het wijkcomité hen niet wil helpen, dan kan ik helemaal niets voor hen doen. Ik kan me alleen maar neerleggen bij het lot. Ik troost me met de gedachte dat ze al oud zijn, en dat in ieder geval hun twee kinderen zullen overleven.”

Lin heeft getwijfeld of ze haar verhaal zou vertellen, bang dat haar klacht de situatie nog kan verslechteren. Maar haar woede over de onwil van het wijkcomité is groter dan de angst. ‘Ik vraag hen niet veel’, zegt ze. “Ze moeten niet voor mijn schoonouders zorgen, maar gewoon af en toe eens checken hoe het gaat. En als ze geen geluid meer horen, kijken of er iets is gebeurd. Ze moeten hen toch op zijn minst naar een crematorium sturen. Ze kunnen hen niet laten rotten in hun huis.”