Waarom krijgt Henegouwen zo veel Europees klimaatgeld?

Vlaanderen is boos. Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) vindt het ongehoord dat de Europese Commissie maar 68 miljoen euro wil vrijmaken voor ons land uit het zogenaamde Fonds voor een Rechtvaardige Transitie. Bovendien stelt Europa voor dat dit geld volledig naar Henegouwen vloeit.

“Dat terwijl alleen de industriële clusters rond Antwerpen en Gent instaan voor meer dan 60 procent van de totale Belgische uitstoot, 17 procent van de werkgelegenheid in de industrie en 20 procent van de toegevoegde waarde van de industrie”, schrijft minister-president Jambon in een kritische brief aan de nieuwe Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Hij wil dat Von Der Leyen haar “prematuur” plan herwerkt.

Cement

Hoe komt Europa uit in Henegouwen? In een rapport dat woensdag online is verschenen, wordt vooral aangehaald dat heel wat mensen in de regio Doornik-Bergen-Charleroi werken in zwaar vervuilende industriële sectoren. “De industrie stelt 17,7 procent van de 414.905 werknemers in de provincie tewerk, vooral in de metaalsector, de chemische industrie, de energiesector en de winningsindustrie”, luidt het in de Europese doorlichting. “Twee derde van de Belgische cementproductie komt uit Henegouwen.”

In een groen Europa zal Henegouwen zijn economie drastisch moeten hervormen, oordeelt de Europese Commissie. Met haar Green Deal – een gigantisch klimaatplan waar het Fonds voor een Rechtvaardige Transitie een klein deel van uitmaakt (7,5 miljard euro op een totaal van 1.000 miljard euro) – streeft de nieuwe Commissievoorzitter Von der Leyen naar een volledig klimaatneutraal Europa tegen 2050.

Om iedereen mee te krijgen in dit hyperambitieuze verhaal, belooft Europa om de lidstaten en regio’s die een grote inhaalbeweging moeten maken een financiële duw in de rug te geven, via het Fonds voor een Rechtvaardige Transitie. In ons land wordt zo Henegouwen genomineerd. “Henegouwen zal moeten inzetten op economische diversificatie en het aantrekkelijk maken van de regio voor nieuwe, moderne investeerders. Bijvoorbeeld in duurzame ontwikkeling, mobiliteit en ICT”, luidt het EU-oordeel.

Ter vergelijking: het Fonds voor een Rechtvaardige Transitie voorziet in 220 miljoen euro voor buurland Nederland. Daar stelt Europa voor om het geld te spenderen in de noordelijke regio rond Groningen, waar binnenkort de gaswinning definitief wordt stopgezet. Duitsland maakt aanspraak op 877 miljoen euro uit het fonds. Daar identificeert Europa liefst achttien regio’s die financiële steun verdienen. Het gaat vooral om noordelijke en oostelijke regio’s waar nog bruinkool en steenkool wordt ontgonnen.

Idem voor Polen dat uitzicht heeft op het grootste stuk van de Europese taart: ruim 2 miljard euro aan steun. In de Centraal-Europese grootmacht zou de toekomstige Green Deal 78.000 jobs bedreigen.

Tegenoffensief

Zoals gezegd: Vlaanderen gaat niet akkoord met de Europese redenering. In de visienota van de Vlaamse regering over de Europese klimaatplannen, die afgelopen vrijdag is goedgekeurd door de ministerraad, wordt meermaals verwezen naar het principe van de subsidiariteit. “Bij de intra-Belgische verdeling zal Vlaanderen niet uitgaan van de criteria zoals voorgesteld door de Europese Commissie”, luidt het.

In mensentaal: Vlaanderen zal niet toestaan dat al het Europese klimaatgeld uit het Fonds voor een Rechtvaardige Transitie naar Henegouwen vloeit. De Vlaamse regering is van oordeel dat de regio’s en het federale regering samen tot een akkoord moeten komen over de verdeling van de EU-middelen. Vlaanderen heeft zelf al een aantal gebieden geselecteerd die, volgens de eigen analyse, in aanmerking komen voor dit geld. “In het bijzonder havengebieden en hun hinterland”, staat in de visienota.

Vraag is of het Vlaams protest nog veel zoden aan de dijk zal brengen. Volgens EU-bronnen geciteerd door De Tijd is het kabinet van uittredend premier Sophie Wilmès (MR) “expliciet akkoord gegaan met de nominatie van Henegouwen”. De kritiek vanuit de Vlaamse regering is “bewust opzijgeschoven”, meldt de zakenkrant. “Ik hoop dat de Vlaamse partijen deze zaak op de agenda zetten tijdens de federale onderhandelingen”, zegt Vlaams klimaatminister Zuhal Demir (N-VA). Zij noemt de huidige verdeling onaanvaardbaar. 

Tinne Van der Straeten, de klimaatspecialist van Groen, hekelt de “calimerohouding” van Vlaanderen. “Als de Europese middelen ertoe leiden dat de werkzaamheidsgraad in Wallonië verhoogt, dan is dit niet alleen goed voor Wallonië, maar ook voor België en dus ook voor Vlaanderen. Wat Vlaanderen trouwens verwacht van Wallonië”, reageert ze. Volgens Van der Straeten kan de Vlaamse regering zelf uit genoeg andere Europese fondsen putten om de eigen, hoogtechnologische industrie te ondersteunen.