Coronavirus: huisartsen en apothekers in de problemen door massaal uitverkochte mondmaskers

“Toen ik dinsdag keek, kostte het 44 euro voor tien mondmaskers. Een dag later was dat al het dubbele van de prijs. Ik heb ze toen maar snel besteld, anders had ik er misschien helemaal geen meer.” Aan het woord is Stephanie Johanns, huisarts in Tildonk. “Ik heb een hele tijd gewacht om er te bestellen. Ik was zo naïef om te denken dat de overheid dat zou coördineren. Maar toen duidelijk werd dat dit niet het geval is, heb ik er toch maar snel gekocht.” 

Kunt u nog volgen? Volg de laatste ontwikkelingen omtrent het coronavirus in onze liveblog

Zij heeft nu tien exemplaren, al zijn er heel wat collega’s van haar die het noodgedwongen zonder moeten stellen. “Voor de wachtpost hebben we er ook gekocht, hoewel we er eigenlijk geen centen voor hebben. Die zijn gesubsidieerd en de middelen zijn wat dat betreft ontoereikend.”

Johanns vindt dat de overheid dit probleem meer in handen had moeten nemen en ervoor had moeten zorgen dat zeker gezondheidswerkers het juiste materiaal hebben. “Ik ben echt ontgoocheld. De richtlijnen van de overheid zijn duidelijk, maar qua praktische ondersteuning schieten ze tekort.”

Onrust en onzekerheid

De beroepsvereniging Domus Medica begrijpt de frustratie. “Bij de griep bijvoorbeeld ga je zwakkeren vaccineren en zorg je ervoor dat je ook als hulpverlener een vaccin krijgt”, zegt Dirk Avonts, specialist infectieziekten bij Domus Medica. “Bij het coronavirus valt die klassieke manier van beschermen weg. Dat zorgt voor onrust en onzekerheid.”

Mogelijke patiënten krijgen de raad om de huisarts te bellen, in plaats van een overvolle wachtzaal binnen te stappen. “Is er echt vermoeden dat iemand het virus heeft en die heeft verzorging nodig, dan moet je kledij aantrekken om je te beschermen”, legt Avonts uit. “Een beschermbil, mondneusmasker, schort en steriele handschoenen. Steriele handschoenen heeft elke huisarts, maar de rest ligt niet standaard in de kast.”

Zeker de juiste mondmaskers zijn niet altijd aanwezig. “En die willen de huisartsen natuurlijk wel, om zichzelf maar ook om hun patiënten te beschermen. Want als je het zelf hebt opgelopen, maar je weet het nog niet, dan wil je ook je patiënten niet in gevaar brengen”, zegt Avonts. “Dat is de kritiek. We staan in de vuurlinie van het virus, maar we hebben het juiste materiaal niet.”

Strategische voorraad

Bij Domus Medica vinden ze dat we lessen moeten trekken uit deze epidemie. “Er zou voortdurend een strategische voorraad van beschermmateriaal moeten klaarliggen voor de eerstelijn”, zegt Avonts. “Via huisartsenkringen en wachtposten kan dat perfect georganiseerd worden. Maar daarvoor kijken we naar minister De Block.”

Dat huisartsen om mondmaskers verlegen zitten, komt natuurlijk omdat het grote publiek – ondanks alle waarschuwingen – toch aan het hamsteren is geslagen. “Dit krijg je natuurlijk als perfect gezonde mensen massaal mondmaskers gaan kopen”, zeg microbioloog Herman Goossens (Universiteit Antwerpen). “Dan zijn er geen meer voor diegenen die ze nodig hebben. Ik vind dat jammer. Er is een beperkte voorraad, dus je zou toch wat burgerzin verwachten. Ik begrijp de frustratie van de gezondheidswerkers.”

Dat hamsteren, daar kennen ze bij de apothekers inmiddels alles van. “Mondmaskers? Ik ben al weken uitverkocht”, zegt Els Depourcq van de Apotheek Brugse Poort in Gent. “Zodra het coronavirus in het nieuws zat, zijn mensen ze beginnen kopen. Nochtans, ik zie hier niemand op straat met een masker lopen. Het is dus puur om in de kast te leggen, als een soort geruststelling.”

Ze had er misschien zelf beter een paar gehouden, beseft ze nu. “Voor als het virus echt zijn intrede maakt. Want het zijn wij wel die de patiënten over de vloer krijgen. Of denk maar aan de thuisverplegers, die echt bij de mensen thuis gaan. We blijven de mensen hier uitleggen dat ze gewoon hun gezond verstand moeten gebruiken. Voel je je ziek? Ga dan niet je opa in het rusthuis bezoeken. Ga niet in een wachtzaal zitten...”

Mexicaanse griep

Bij de apothekers klonk de voorbije dagen ook wat kritiek, omdat er van de overheid uit geen richtlijnen werden uitgevaardigd. Die kwamen er deze week dan toch. “Feit is dat je toch niet veel meer kunt doen dan je gezond verstand gebruiken”, zegt Depourcq. “Bij de Mexicaanse griep was er een heel plan uitgewerkt. Elke apotheker kreeg een doos, met pandemiekits, maskers en Tamilflu (medicijn waarvan later bleek dat het eigenlijk niet werkte, SV). Dat heeft allemaal veel geld gekost en uiteindelijk is dat allemaal blijven staan. Je kunt je dus afvragen of dat zoveel beter is.”

Het kabinet van minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) benadrukt dat het tekort aan maskers niet louter een Belgisch probleem is. “Overal ter wereld staan de stocks onder druk”, zegt woordvoerder Tijs Ruyschaert. “Met België hebben we nu ingetekend op een soort Europese groepsaankoop, om te vermijden dat landen individueel moeten onderhandelen en dus woekerprijzen moeten betalen. Zeker wij als klein landje zouden veel minder sterk staan.”

Grote voorraden aanleggen voor de toekomst, is volgens het kabinet niet meteen een oplossing. “Je kunt miljoenen mondmaskers bewaren. Maar dan ga je de kritiek krijgen: waarom geef je zoveel geld uit aan iets dat nooit gebruikt wordt. Zoiets moet je wetenschappelijk evalueren.”